Blog

Chmury obliczeniowe, termin znany również jako cloud computing, rewolucjonizują sposób, w jaki przedsiębiorstwa i instytucje publiczne podchodzą do IT. Analiza przeprowadzona przez Centre for Economics and Business Research (Cebr) na zlecenie EMC (obecnie część Dell Technologies) w ₂₀₁₁ roku, rzuca światło na gigantyczny potencjał tej technologii dla europejskiej gospodarki.

Badanie Cebr wyraźnie wskazuje sektor dystrybucji, handlu detalicznego i hotelarstwa jako lidera w generowaniu zysków dzięki chmurze obliczeniowej. Prognozowane korzyści dla tego sektora sięgają aż 233 miliardów euro do 2015 roku, co stanowi imponujące 31% całkowitych przewidywanych korzyści dla regionu EMEA.

Uwaga: Kluczowym aspektem tego wzrostu jest możliwość szybkiego skalowania działalności i adaptacji do zmieniających się warunków rynkowych, przy jednoczesnej redukcji kosztów operacyjnych związanych z IT.

Szczególnie istotny jest fakt, że aż 77% tych korzyści ma wynikać z wdrożenia prywatnych i hybrydowych rozwiązań chmurowych. Te modele, łączące zalety chmury publicznej i prywatnej, oferują większą kontrolę nad danymi i bezpieczeństwem, co jest kluczowe dla sektorów wrażliwych na regulacje i kwestie poufności.

Z punktu widzenia tworzenia nowych miejsc pracy, to sektor publiczny jawi się jako główny beneficjent adopcji chmury obliczeniowej. Obejmując administrację rządową, edukację i służbę zdrowia, ten sektor ma potencjał wygenerowania ponad 800 tysięcy nowych miejsc pracy w Europie do 2015 roku.

Ważne: Inwestycje w chmurę obliczeniową w sektorze publicznym nie tylko stymulują tworzenie nowych etatów, ale także mogą przyczynić się do znaczącej poprawy efektywności usług publicznych i obniżenia kosztów operacyjnych.

Szacunki wskazują, że w pięciu największych gospodarkach europejskich, łączna liczba nowych etatów może wzrosnąć nawet do 2.4 miliona do 2015 roku. To ogromny impuls dla rynku pracy, szczególnie w kontekście wyzwań demograficznych i potrzeby podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

„Nasza analiza wpływu przetwarzania w chmurze wykazała znaczące korzyści ekonomiczne wynikające z prognozowanego wdrożenia tej technologii w różnych sektorach gospodarki. Sektor dystrybucji, sprzedaży detalicznej i hotelarstwa ma potencjał uzyskania najwyższego zwrotu z inwestycji w chmurę obliczeniową, pomimo wyzwań takich jak zmniejszona siła nabywcza i presja na obniżanie cen. Bankowość, usługi finansowe i biznesowe to również silny beneficjent, choć ich udział w całkowitych korzyściach w regionie EMEA nie jest w pełni proporcjonalny do udziału w PKB, co wynika z niższego współczynnika wydatków kapitałowych na IT w stosunku do kosztów pracy w tych branżach. Kluczowym aspektem stymulacji gospodarki będzie tworzenie nowych miejsc pracy, a sektor publiczny powinien być liderem w tym zakresie, generując potencjalnie nawet 800 000 nowych stanowisk dzięki chmurze obliczeniowej.”

Ekonomista Zarządzający

Stanowisko kierownicze w instytucji badawczej, odpowiedzialne za nadzór nad projektami i analizami ekonomicznymi.

Raport Cebr przedstawia szczegółową analizę korzyści dla poszczególnych sektorów gospodarki, rzucając światło na specyficzne możliwości i wyzwania związane z adopcją chmury obliczeniowej. Poniżej przedstawiamy kluczowe wnioski dla każdego sektora.

1. Sektor Dystrybucji, Handlu Detalicznego i Hotelarstwa: Oszczędności i Wydajność

   Oprócz wspomnianych wcześniej 233 mld euro korzyści, sektor ten może osiągnąć łączne oszczędności w wysokości 83.3 mld EUR do 2015 roku. Eksperci podkreślają, że rentowność w tych branżach będzie w dużej mierze zależeć od wydajności operacyjnej, a nie tylko od wzrostu sprzedaży.

   Wydajność Operacyjna

   Miarą efektywności, z jaką przedsiębiorstwo wykorzystuje swoje zasoby do generowania przychodów i minimalizowania kosztów. Przykładowo, optymalizacja łańcucha dostaw dzięki chmurze obliczeniowej bezpośrednio przekłada się na wyższą wydajność.

2. Sektor Usług Bankowych, Finansowych i Biznesowych: Bezpieczeństwo i Regulacje

   Znajduje się na drugim miejscu pod względem potencjalnych korzyści, z możliwością wygenerowania ponad 183 mld EUR do 2015 roku. Jednakże: bezpieczeństwo danych i zgodność z regulacjami IT sprawiają, że dominującym modelem chmury w tym sektorze będą rozwiązania prywatne i hybrydowe (76%).

   • Prywatne Chmury: Oferują wysoki poziom bezpieczeństwa i kontroli, dedykowane infrastrukturze jednego przedsiębiorstwa.
   • Hybrydowe Chmury: Łączą elementy chmur prywatnych i publicznych, umożliwiając elastyczne zarządzanie danymi i aplikacjami w zależności od potrzeb.

3. Sektor Publiczny (Administracja, Edukacja, Zdrowie): Inwestycje w Przyszłość

   Lider w tworzeniu nowych miejsc pracy (800 tys.), z przewidywanymi oszczędnościami netto na poziomie 14.5 mld euro. Wdrożenie chmur obliczeniowych w sektorze publicznym to inwestycja w długoterminową efektywność i dostępność usług publicznych dla obywateli.

4. Sektor Produkcyjny: Wzrost Zatrudnienia i Innowacje

   Mimo mniejszego udziału w ogólnych zyskach makroekonomicznych (98.5 mld EUR w pięciu krajach), chmura obliczeniowa może przyczynić się do wzrostu zatrudnienia o ponad pół miliona miejsc pracy do 2015 roku. W Wielkiej Brytanii sektor produkcyjny może zyskać 11.4 mld EUR, co stanowiłoby istotne wsparcie dla tej branży.

5. Sektor Energetyczny i Użyteczności Publicznej: Prywatność i Zgodność

   Może zyskać 14.1 mld EUR dzięki adopcji chmury, szczególnie w modelach prywatnych, co jest istotne ze względu na specyfikę danych i regulacje prawne w tym sektorze. Tradycyjne podejście do IT w tych sektorach ustępuje miejsca nowoczesnym rozwiązaniom chmurowym, zapewniającym bezpieczeństwo i elastyczność.

Podsumowując, raport instytutu Cebr jednoznacznie potwierdza ogromny potencjał chmury obliczeniowej jako katalizatora wzrostu gospodarczego i tworzenia nowych miejsc pracy w Europie. Największe korzyści finansowe są prognozowane dla sektora handlu i usług, natomiast sektor publiczny ma unikalną szansę na znaczący rozwój zatrudnienia dzięki technologii chmur.

Reasumując: Przyszłość europejskiej gospodarki w dużej mierze zależy od umiejętności adaptacji i wykorzystania potencjału innowacyjnych technologii, a chmura obliczeniowa stanowi fundament dla cyfrowej transformacji i zrównoważonego wzrostu.

W kontekście globalnej konkurencji, Europa stoi przed szansą umocnienia swojej pozycji poprzez strategiczne inwestycje w chmury obliczeniowe. Wykorzystanie ich potencjału w sektorach kluczowych dla europejskiej gospodarki, takich jak handel, usługi, sektor publiczny i produkcja, może przynieść wymierne korzyści ekonomiczne i społeczne, budując silniejszą i bardziej konkurencyjną Europę na arenie międzynarodowej.

Uwaga: Warto podkreślić, że identyfikacja tych profili osobowościowych opiera się na analizie predyspozycji, a nie determinuje sukcesu w pracy zdalnej. Kluczowe znaczenie ma również rozwój kompetencji i dostosowanie środowiska pracy.

Stopień upowszechnienia pracy zdalnej w 2007 roku znacząco różnił się w zależności od regionu, nawet w Europie Zachodniej. Jak widać w tabeli, istotne dysproporcje występowały pomiędzy północną a południową częścią kontynentu. W roku 2024, dzięki globalizacji i rozwojowi technologii, różnice te ulegają zatarciu, ale nadal widoczny jest wpływ czynników kulturowych i infrastrukturalnych.

Autorzy raportu podkreślali w 2007 roku, że oprócz „gotowości do pracy w sieci”, czyli popularności technologii ICT, istotną rolę odgrywają różnice kulturowe. Kraje rozwijające się, paradoksalnie, mogły stwarzać dogodne warunki do wdrażania pracy zdalnej dzięki szybkiemu rozwojowi technologii mobilnych. Jednak badania wskazywały, że na Bliskim Wschodzie i w Afryce, mimo dostrzegania korzyści z work-life balance w modelu mobilnym, adaptacja postępowała wolniej.

W krajach Ameryki Łacińskiej, takich jak Argentyna, Brazylia czy Meksyk, gdzie kultura bezpośrednich spotkań i rozmowy jest silnie zakorzeniona, adaptacja pracy zdalnej w 2007 roku postępowała znacznie wolniej. W 2024 roku, trend ten ulega zmianie, jednak warto zauważyć, że preferencje kulturowe nadal mają wpływ na tempo wdrażania pracy zdalnej. W regionach tych jedynie duże korporacje międzynarodowe zapewniały w 2007 roku odpowiednie warunki dla rozwoju tego modelu pracy.

Ważna obserwacja: Należy pamiętać, że akceptacja pracy zdalnej jest procesem dynamicznym i zmienia się w czasie, pod wpływem czynników społecznych, ekonomicznych i technologicznych.

Kluczowe spostrzeżenie: Istotne jest, aby pamiętać, że zarówno wyzwania, jak i korzyści pracy zdalnej mogą różnić się w zależności od kontekstu regionalnego, branży i specyfiki stanowiska.

Głównym problemem związanym z pracą zdalną w 2007 roku było poczucie izolacji. W 2024 roku, dzięki rozwojowi technologii i narzędzi komunikacyjnych, problem ten jest mniejszy, ale nadal istotny. Utrzymanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym również stanowiło wyzwanie w 2007 roku i pozostaje nim w 2024, choć świadomość tego problemu i dostępność narzędzi wspierających work-life balance są znacznie większe.

Z punktu widzenia zarządzania, kluczowe dla efektywności pracy zdalnej w obu okresach jest podtrzymywanie więzi, realizowane poprzez regularny kontakt z centralą, w tym spotkania osobiste, a także budowanie i utrzymywanie relacji w zespole zdalnych pracowników, zarówno w formie formalnej (np. wymiana wiedzy), jak i nieformalnej. W roku 2024, nacisk kładzie się również na rozwój kultury zaufania i transparentności w komunikacji.

„Opowieść o państwie to zawsze opowieść o przestrzeni. Leżymy między Europą a Eurazją. Ten _hardware przestrzeni stawia ogromne wyzwania i wymaga odpowiedniego ^software – aparatu instytucjonalno-społecznego” – zaznacza dr Bartosiak.

Co pewien czas pojawiają się momenty, kiedy kwestionowany jest szerszy ład, w którym funkcjonuje państwo. Dzieje się tak, gdy zmienia się układ sił między głównymi mocarstwami. Obecnie USA rywalizują z Chinami o dominację w globalnym ładzie, szczególnie w regionie zachodniego Pacyfiku. Rywalizacja ta toczy się na wielu płaszczyznach: handlu międzynarodowym, energetyce i dyplomacji. Do tej konkurencji dołączyła również Rosja, słabsza od obu potęg, ale bardzo zdeterminowana. Obszarem jej działań, poza Kaukazem, jest pomost bałtycko-czarnomorski, obszar kluczowy również dla Polski.

Uwaga: Rywalizacja mocarstw zawsze niesie ze sobą ryzyko konfliktu zbrojnego. Chociaż nikt go nie pragnie – Chiny liczą na to, że USA nie zdecydują się na walkę z dala od swoich granic, a Rosja zakłada, że Stany Zjednoczone, zajęte rywalizacją z Chinami, zrezygnują z regionu postsowieckiego. Jednak, jak zauważa Bartosiak, państwo posiadające „kurek z gazem” jako lewar, może wywierać wpływ na inne kraje również bez wojny. Sankcje ekonomiczne są narzędziem nacisku, ale wojna pozostaje ostatecznym, najtwardszym środkiem.

Dr Bartosiak wyjaśnia różnicę między geopolityką a geostrategią. Geopolityka dotyczy przestrzeni i określa, w jaki sposób państwo wykorzystuje swoje geograficzne atuty, szlaki komunikacyjne i zasoby. Globaliści, jak podkreśla ekspert, często ignorują przestrzeń, uważając ją za przestarzałą w dobie globalnego rynku, podczas gdy liberałowie krytykują geopolitykę za prowadzenie do imperializmu. Jednak, niezależnie od tych opinii, wszystkie kraje prowadzą politykę geopolityczną, a granice państw nadal istnieją i mają kluczowe znaczenie, szczególnie dla państw lądowych. Często dążą one do poszerzania swoich granic, ponieważ większy dystans od centrum państwa zwiększa bezpieczeństwo.

Geopolityki nie da się zmienić szybko, wymaga ona długoterminowych inwestycji. Geostrategia natomiast może ulec zmianie niemal natychmiast, na przykład poprzez decyzję o zaangażowaniu się w projekt Nowego Jedwabnego Szlaku, co wiąże się z ryzykiem pogorszenia relacji z USA.

Rozpoznanie właściwych kierunków geopolityki i geostrategii jest niezwykle trudne. Jednak, jak ostrzega Bartosiak, błędne jest przekonanie, że Polska nie potrzebuje dziś ani geopolityki, ani geostrategii, ponieważ Zachód (NATO, USA) zadba o nasze bezpieczeństwo, a Unia Europejska zapewni dostęp do rynków.

Chiny stały się największym rywalem USA w walce o nowy ład światowy. Dla Stanów Zjednoczonych priorytetem jest region Pacyfiku, co znajduje odzwierciedlenie w koncepcji wojny powietrzno-morskiej. Jednak USA pozostają również gwarantem bezpieczeństwa w Europie i dążą do wzmocnienia wschodniej flanki NATO w obliczu potencjalnych zagrożeń ze strony Rosji. Chiny i Rosja, jako imperia lądowe, koncentrują się na bezpieczeństwie swoich granic lądowych. Natomiast USA, imperium morskie, aby utrzymać status dominującego mocarstwa w sferze militarnej, gospodarczej i cywilizacyjnej, muszą kontrolować strategiczne punkty na świecie.

W dążeniu do zmiany ładu światowego Chiny dynamicznie modernizują gospodarkę i rozbudowują infrastrukturę, osiągając spektakularne sukcesy w ostatnich dekadach. Szacuje się, że Chiny są już największą gospodarką świata – w 2015 roku miały więcej milionerów niż USA i złożyły dwukrotnie więcej wniosków patentowych. Tymczasem Stany Zjednoczone, osłabione kryzysem z 2008 roku, w połączeniu z rosnącą siłą gospodarczą Chin i imperialną polityką Rosji, dążącej do powiększenia swojego terytorium na zachodzie, doprowadziły do zachwiania równowagi w Azji Wschodniej, na Bliskim Wschodzie i w Europie Wschodniej. Chiny, wykorzystując tę sytuację, dążą do zwiększenia swoich wpływów w całej Eurazji, aż po Europę Zachodnią. Realizują to nie poprzez wojnę, ale poprzez ekspansję handlową, czego wyrazem jest projekt Nowego Jedwabnego Szlaku.

Podkreśla się, że strategia Chin opiera się na ekspansji handlowej. Projekt Nowego Jedwabnego Szlaku jest kluczowym elementem tej strategii, mającym na celu zwiększenie wpływów Chin w Eurazji i Europie Zachodniej poprzez infrastrukturę i handel.

W starożytności Mezopotamia łączyła Wschód z Zachodem, będąc miejscem narodzin pierwszych miast i kultur oraz bogacenia się kupców na lądowych szlakach handlowych. W pierwszych wiekach naszej ery do gry włączyły się Chiny, strzegące tajemnicy produkcji jedwabiu, luksusowego towaru pożądanego na całym świecie. Wtedy powstał lądowy Jedwabny Szlak, prowadzący z Chin aż do Imperium Rzymskiego. Jego znaczenie było tak wielkie, że stolica cesarstwa została przeniesiona z Rzymu do Konstantynopola, miasta łączącego Europę z Azją.

Wszystko zmieniło się wraz z wielkimi odkryciami geograficznymi, kiedy to szlak atlantycki stał się główną arterią handlową, napędzając rozwój nowych potęg morskich. Powstał świat atlantycki, który zdominował gospodarczo i kulturowo resztę świata. Wielka Brytania, dzięki swojemu położeniu geograficznemu i kontroli strategicznych punktów w Europie – północnego Atlantyku, Kanału La Manche, Gibraltaru – stała się potęgą morską, pośrednikiem w handlu światowym i ważnym sojusznikiem USA.

Polityka Wielkiej Brytanii opiera się na koncepcji siły i równowagi, co oznacza, że lojalności sojuszy mogą się szybko zmieniać. Gdy równowaga w Europie jest zachowana, preferuje politykę izolacji, czego przykładem jest brexit. Gdy równowaga zostaje naruszona, Wielka Brytania szuka sojuszników i angażuje się w konflikty zbrojne. Ten cykl powtarza się od stuleci.

Do tej pory Waszyngton decydował o tym, kto wchodzi do systemu i dyktował reguły gry państwom i instytucjom międzynarodowym, takim jak Światowa Organizacja Handlu (WTO) i Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW). Po zakończeniu zimnej wojny WTO rozszerzyła swoje grono o nowe kraje, w tym Chiny, jednak w organizacjach międzynarodowych kraje te mają mniejszy wpływ, niż wynikałoby to z ich potencjału.

Jak zatem może ukształtować się nowy, postzimnowojenny ład? Dr Bartosiak przedstawia cztery możliwe warianty.

1. Pierwszy scenariusz zakłada powstanie koalicji obrony status quo w Eurazji, kierowanej przez USA, dysponujące wystarczającymi środkami i budżetem wojskowym. Stany Zjednoczone kontestowałyby Nowy Jedwabny Szlak i powstrzymywałyby rewizjonistyczne tendencje Rosji. Sojusznikami w takiej koalicji byłyby kraje takie jak Polska, Ukraina, Rumunia, Tajwan, a także niektóre państwa niedemokratyczne, ale istotne z punktu widzenia geostrategii, na przykład Arabia Saudyjska.
2. Drugą, mniej prawdopodobną opcją, jest koalicja państw demokratycznych, oparta na przekonaniu o ich przewadze nad państwami rewizjonistycznymi.
3. Trzeci wariant Bartosiak nazywa „nowym koncertem mocarstw”, „nową Jałtą”. Zakłada on podział przywództwa USA z innymi mocarstwami w Eurazji, na przykład poprzez strefy wpływów na Ukrainie i osłabienie znaczenia NATO.
4. Ostatnie, najbardziej teoretyczne rozwiązanie, to nowy ład akceptowany przez wszystkich, reforma instytucji międzynarodowych i przyznanie wszystkim krajom należnego im głosu. W tym scenariuszu USA przyjęłyby pozycję „offshore” wobec Eurazji. W praktyce oznaczałoby to akceptację rosyjskiego ładu bezpieczeństwa i byłoby niekorzystne dla Polski.

Między państwami Lądu (Eurazja) a państwami Morza (świat atlantycki), które są zdecydowanie bardziej rozwinięte gospodarczo, leży pas buforowych, słabszych państw, w tym Polska. Z perspektywy Europy Zachodniej ta sytuacja zapewnia stabilność, ponieważ nadmierne wzmocnienie pasa buforowego mogłoby doprowadzić do destabilizacji Rosji. Amerykanie z kolei wierzą w możliwość włączenia Rosji do systemu pod przywództwem USA, w roli „junior-partnera”, i nie dążą do jej upadku.

Dla światowych mocarstw Polska, położona w sercu Europy, członek Unii Europejskiej z dostępem do jej lukratywnych rynków, jest ważnym atutem. Doceniają to USA, Chiny i Niemcy. Jednak Rosja preferowałaby, aby Polska była marginalizowana w projektach modernizacyjnych. Od wieków Europa podzielona jest wzdłuż linii Łaby na kraje o intensywnym rozwoju i strukturalnie słabsze kraje Lądu. Polska została zepchnięta na peryferie i przełamanie tego schematu jest trudne, ponieważ dualizm na Łabie wciąż trwa, a Polska jest raczej przedmiotem, niż podmiotem polityki międzynarodowej. Polska nie jest ośrodkiem, który skupiałby kraje dążące do niezależności zarówno od Rosji, jak i od Niemiec. Dla Polski priorytetem jest powstrzymywanie Rosji. Natomiast Amerykanie, reagując na rosnącą potęgę Chin, wykazują ugodowość wobec Rosji.

Dualizm na Łabie definiuje historyczny podział Europy na bogatsze kraje Zachodu i strukturalnie słabsze kraje Wschodu. Ten podział ma głębokie korzenie historyczne i ekonomiczne, wpływając na pozycję Polski w Europie i polityce międzynarodowej.

„Polskę czeka bardzo złożona gra, musimy uważnie obserwować dyslokację wojsk na wschodniej flance” – podkreśla Bartosiak. Jego zdaniem, Polska ma trzy główne drogi do wyboru.

1. Pierwsza to zacieśnienie współpracy z USA i wspieranie przez Amerykanów projektu Międzymorza, co osłabiłoby Rosję. Współpraca ta powinna obejmować nie tylko sferę obronno-wojskową, ale również wzmocnienie gospodarcze, co pozwoliłoby Polsce wydostać się ze strefy peryferyjnej.
2. Druga możliwość to zbliżenie się do Europy, szczególnie do Niemiec, i nadrabianie zaległości rozwojowych, co umożliwiłoby likwidację dualizmu na Łabie. Jednak ta opcja może być trudna do realizacji w kontekście potencjalnych konfliktów między USA a krajami eksportującymi, takimi jak Chiny i Niemcy.
3. Trzecia, najbardziej teoretyczna opcja, to balansowanie pomiędzy wpływami rosyjskimi, niemieckimi i amerykańskimi. Otwarcie się na Nowy Jedwabny Szlak, przy jednoczesnym utrzymaniu sojuszu wojskowego z USA. W przypadku zmiany ładu światowego, kluczowe jest, aby Polska nie została pominięta przy ustalaniu nowych reguł gry. Bierność Polski byłaby korzystna dla Rosji i Niemiec.

Z obecnej sytuacji może wyniknąć poważny kryzys w relacjach z Rosją – uważa Bartosiak. Nie można wykluczyć nawet dezintegracji Rosji, obejmującej również państwa buforowe między Rosją a Polską (kraje bałtyckie, Ukraina, Białoruś). W obliczu takich scenariuszy Polska musi dysponować odpowiednim potencjałem wojskowym, aby móc skutecznie reagować.

Granica między Europą Wschodnią i Zachodnią przebiega przez pomost bałtycko-czarnomorski, na którym leżała dawna Rzeczpospolita. Zarówno Zachód, jak i Wschód historycznie dążyły do uniemożliwienia powstania jednolitego organizmu państwowego w tym regionie. Po obu stronach pomostu ukształtowały się potęgi – Rosja i Niemcy, które dążyły do uszczuplenia terytorium Polski, szczególnie po utracie przez nią potencjału po wojnach XVII wieku. Rywalizacja między Rosją a Niemcami o kontrolę nad pomostem trwała przez wieki, a po II wojnie światowej Niemcy przegrały tę rywalizację. Związek Sowiecki uzyskał przewagę, przesuwając granice Polski na zachód i opanowując cały pomost. W 1991 roku, po rozpadzie ZSRR, Polska zaczęła zbliżać się do Krajów Morza – politycznie do USA poprzez NATO, a gospodarczo do Zachodu.

W polskim interesie, zgodnie z myślą Jerzego Giedroycia, leży wspieranie niepodległości Ukrainy, Białorusi i Litwy, niezależnie od ich lojalności wobec Polski, ponieważ te państwa stanowią bufor chroniący przed Rosją. Jednak w 2008 roku nastąpił przełom – Europa zaczęła tracić na znaczeniu w świecie, a Rosja rozpoczęła proces odbudowy swoich wpływów imperialnych. Po zjednoczeniu Niemiec również one umacniają swoją pozycję i dążą do uniezależnienia się od USA. Niemcy stały się „Chinami Europy”, co może skłonić USA do przesunięcia wojsk do Polski i krajów bałtyckich.

Koncepcja Międzymorza, popierana przez Amerykanów, ma na celu powstrzymanie dominacji Rosji i Niemiec. Jednak w tę grę wkroczyły Chiny poprzez Nowy Jedwabny Szlak i mogą okazać się skuteczniejsze niż Rosja w budowaniu swojej pozycji wobec Krajów Morza. Na co należy zwrócić uwagę? Obecny sojusz Rosji i Chin jest taktyczny, tymczasowy i nie stanowi bezpośredniego zagrożenia dla Polski (ze względu na asymetrię ekonomiczną partnerów). Jednak, gdy Rosja poczuje się zagrożona przez Chiny, może szukać wsparcia USA i zmienić swoją orientację, co może być niekorzystne dla Polski. Rosja może stać się przydatna dla USA w utrzymaniu wpływów na Pacyfiku w zamian za ustępstwa w Europie. W interesie Polski leży osłabienie Rosji, a w interesie USA jedynie jej osłabienie i potencjalny sojusz w powstrzymywaniu Chin. W przypadku dalszego słabnięcia USA istnieje ryzyko współpracy niemiecko-chińskiej, w której Polska zostanie zmarginalizowana. Może również dojść do rywalizacji między Ukrainą a Polską o dominację na pomoście bałtycko-czarnomorskim i względy USA lub Chin, co Niemcy mogą wykorzystać.

Po II wojnie światowej najwięcej zyskała Rosja, zajmując znaczną część Europy. Komunistyczna Rosja kontynuowała imperialną politykę carów. Jednak nieefektywna gospodarka i słaba infrastruktura doprowadziły do upadku imperium. W 1991 roku Związek Sowiecki rozpadł się na 15 krajów, z których część przystąpiła do NATO. Zniknęły strefy buforowe na zachodzie (z wyjątkiem Białorusi), a kraje Azji Środkowej, bogate w surowce naturalne, dążą do niezależności. Władimir Putin próbuje odwrócić ten trend, powracając do starych schematów geopolitycznych. Jego rządy zniweczyły współpracę z Zachodem z czasów Borysa Jelcyna. Gaz i polityka energetyczna stały się głównym lewarem Rosji. Budując Nord Stream 1 i Nord Stream 2, Putin dąży do oderwania Niemiec od świata atlantyckiego. Polska odpowiada na to budową Baltic Pipe i importem gazu z USA.

Niepodległa Ukraina jest nie do zaakceptowania dla Rosji, która chciałaby włączyć ją, wraz z Białorusią i Litwą, do swojej strefy wpływów, a Polskę uczynić swoim satelitą. Ukraina stanowi jednak bufor między strefą wpływów Rosji i USA, a także bufor dla Polski, dlatego wzmocnienie pozycji Polski na Ukrainie jest istotne. Niestety, Ukraińcy postrzegają Polskę podobnie jak Rosję, nie widząc w nas naturalnego sojusznika.

Kultura polityczna Rosji opiera się na zasadzie „kto kogo”. Dominacja jest kluczowa, dlatego Rosji trudno jest odnaleźć się w ładzie narzuconym przez inne mocarstwo. W Rosji panuje przekonanie o konieczności ciągłej ekspansji i silnej władzy centralnej. Celem Rosji jest rozbicie sojuszu Europy Zachodniej z USA, zniszczenie NATO i dezintegracja UE. Rosja upatruje sojusznika w Niemczech, nie dostrzegając rosnącej siły Chin, swojego sąsiada, który dynamicznie rozwija Nowy Jedwabny Szlak. Szlak ten będzie oddziaływał na południowe regiony Rosji, wzmacniając obawy o dezintegrację prowincji przylegających do szlaku. W Eurazji Chiny realizują inwestycje, na które Rosji nie stać. Na razie przewozy handlowe w ramach Nowego Jedwabnego Szlaku nie są imponujące, ale systematycznie rosną. Budowa nowych szlaków przez Azerbejdżan, Gruzję do Turcji, a także przez Kirgistan, Uzbekistan i Turkmenistan postępuje i omija Rosję. Ukraina również znajduje się w polu zainteresowania Chin. Pekin, nie chcąc drażnić Rosji, na razie nie inwestuje tam na dużą skalę, ale zwiększa zakupy żywności.

Upadek ZSRR zakończył zimną wojnę i zapoczątkował nowy ład, w którym dominującą pozycję zajęły USA. Po II wojnie światowej i powstaniu NATO, USA stały się globalnym mocarstwem morskim, przejmując wpływy od słabnącej Wielkiej Brytanii w różnych częściach świata, w tym na Bliskim Wschodzie. Stany Zjednoczone odbudowały Europę Zachodnią (Plan Marshalla) i Japonię, zyskując sojusznika na Pacyfiku. Stworzyły międzynarodową architekturę instytucji (ONZ, MFW, Bank Światowy) w celu zabezpieczenia swojej pozycji politycznej i gospodarczej. Związek Sowiecki dominował jednak w Europie Wschodniej i części Azji kontynentalnej. W latach 70. prezydent Richard Nixon, dążąc do osłabienia ZSRR i przyspieszenia jego rozpadu, nawiązał współpracę z Chinami, umożliwiając dynamiczny rozwój Państwa Środka.

Na przełomie XX i XXI wieku USA jawiły się jako gwarant stabilności i dobrobytu. W Polsce, po przystąpieniu do NATO, zapanowało przekonanie, że bezpieczeństwo jest zapewnione. Zredukowano siły zbrojne i zaprzestano myślenia o geopolityce i potencjalnych konfliktach zbrojnych. Powszechne było przekonanie o nikłym ryzyku wojny („koniec historii” – Francis Fukuyama). Amerykanie zaczęli ograniczać swoje zaangażowanie, polegając na sojusznikach. Nastąpiła „złota era” promocji idei liberalnych i demokratycznych. Podejmowano nawet próby włączenia Rosji do świata zachodniego, które jednak zakończyły się fiaskiem po wojnie w Gruzji. Prezydent Barack Obama próbował „resetu” w relacjach z Rosją, rezygnując z budowy tarczy antyrakietowej w Polsce i Czechach, ale i to nie przyniosło poprawy. Skuteczne wsparcie Rosji dla Baszszara al-Asada w Syrii pokazało, że Rosja jest państwem, z którym trzeba się liczyć. Dziś Rosja kwestionuje ład postzimnowojenny, a Europa nie potrafi wypracować spójnej strategii wobec niej, wahając się między sankcjami a ustępstwami.

Zdaniem Bartosiaka, europejskie kraje NATO, w tym Polska, nie mają zdolności do szybkiego przeciwstawienia się ewentualnej agresji Rosji, która wzdłuż wschodniej granicy pomostu bałtycko-czarnomorskiego dysponuje batalionami manewrowymi w stanie gotowości. Na wschodniej flance NATO występuje zatem asymetria sił. Rotacyjne oddziały amerykańskie są niewystarczające, ponieważ nie stanowią realnego wzmocnienia potencjału NATO. Aby zwiększyć skuteczność odstraszania Rosji, konieczne jest utworzenie stałych baz wojskowych w Polsce i krajach bałtyckich. Ich brak podważa wiarygodność USA jako gwaranta bezpieczeństwa. Polska powinna aktywnie wspierać projekt Międzymorza, współpracując z krajami położonymi między Rosją a Niemcami, korzystając z poparcia USA. Kluczowe jest również, aby Berlin nie porozumiał się z Pekinem, który może uznać, że Polska znajduje się pod kontrolą USA. Ponadto, należy brać pod uwagę możliwość wojny handlowej zapowiadanej przez prezydenta Donalda Trumpa, w wyniku której Chiny zwrócą się w stronę Niemiec.

USA ograniczyły wydatki na obronę z powodu zadłużenia wynikającego z rozbudowy programów socjalnych. Jeśli Stany Zjednoczone chcą skutecznie chronić swoich sojuszników w Europie, na Bliskim Wschodzie i Dalekim Wschodzie, muszą zwiększyć budżet wojskowy i rozbudować Pentagon. Prezydent Trump zapowiedział wzmocnienie siły militarnej, w tym marynarki wojennej, w kontekście licznych interesów strategicznych i ekonomicznych USA w różnych regionach świata. US Navy do 2030 roku ma zostać podzielona na siły odstraszania (okręty podwodne, amfibie, niszczyciele) i siły uderzeniowe (lotniskowce). Plany te są ambitne, ale nowa flota jest przygotowywana głównie z myślą o potencjalnej konfrontacji na Pacyfiku.

Chiny stanowią obecnie dla USA znacznie większe wyzwanie niż ZSRR w czasach zimnej wojny. Nowy Jedwabny Szlak, projekt cywilizacyjny obejmujący 2/3 lądowej masy świata, podważa architekturę światowego ładu opartego na dominacji morskiej – a mimo to, brak jest oficjalnego stanowiska USA w tej sprawie. Kraje Azji Południowo-Wschodniej, a nawet Australia, zaczynają skłaniać się ku Chinom.

W tej sytuacji Polska powinna ostrożnie balansować między Waszyngtonem i Pekinem, aby nie przegapić szansy w nowym rozdaniu. Zatem, w obliczu zmieniającego się ładu światowego Polska stoi przed wyzwaniem zdefiniowania swojej roli i strategii. Kluczowe będzie wykorzystanie swojego położenia geograficznego i gospodarczego potencjału, aby stać się podmiotem, a nie przedmiotem w grze mocarstw.

Liczba pomysłów na zastosowanie technologii blockchain stale rośnie, a korzyści z jej wdrożenia, takie jak szybkie i bezpieczne potwierdzanie informacji, otwierają nowe możliwości integracji przedsiębiorstw i całych sektorów gospodarki. To wszystko sprawia, że blockchain staje się kluczowym elementem, spoiwem i kwintesencją cyfryzacji współczesnego biznesu.

Czy technologia blockchain ma potencjał, by realnie zmienić oblicze gospodarki? Można zadać retoryczne pytanie: czy zastosowanie łańcuchów bloków mogłoby zapobiec kryzysom finansowym, takim jak ten z lat 2007–2008, wywołany pęknięciem bańki na amerykańskim rynku nieruchomości? Świat zaufał wtedy „zaufanym pośrednikom” – bankom i instytucjom finansowym. Kryzys boleśnie udowodnił, że te instytucje nie są niezawodne. Śledztwa wykazały, że źródłem kryzysu finansowego była eskalacja błędów finansistów i zaniedbań nadzoru regulatorów.

Uwaga: Warto podkreślić, że blockchain nie jest panaceum na wszystkie problemy gospodarcze, ale może znacząco zwiększyć transparentność i bezpieczeństwo systemów finansowych.

O technologii blockchain powinniśmy myśleć w kategoriach nowej klasy rozwiązań, na miarę rewolucji, jaką przyniósł internet. Jest to spójna technologia informatyczna z uporządkowaną strukturą poziomów technicznych i szerokim spektrum zastosowań, obejmującym każdą formę rejestru zasobów, inwentarza, wymiany. Dotyczy to obszarów finansów, gospodarki, aktywów trwałych (własności fizycznej), zasobów wrażliwych (np. głosów wyborców, własności intelektualnej, reputacji, intencji, danych medycznych i innych informacji).

Publikacja Satoshi Nakamoto, która dała początek blockchainowi, była odpowiedzią na ostatni wielki kryzys finansowy. Postulowała wyeliminowanie pośredników z transakcji finansowych, a przede wszystkim – wykluczenie ryzyka transakcji zawieranych między dwiema stronami. Ryzyko miało zostać rozproszone pomiędzy ogromną i stale rosnącą liczbę neutralnych – czysto technologicznych – węzłów sieci, akceptujących transakcje o różnorodnym charakterze: finansowym, związanym z przekazaniem lub potwierdzeniem informacji, wymianą dóbr o ustalonej wartości. Blockchain niesie ze sobą potencjał zwiększenia płynności, podniesienia poziomu bezpieczeństwa, efektywności kosztowej i wyrównania dostępu do informacji. Deficyt informacji jest prostą drogą do kryzysów, które cyklicznie wstrząsają gospodarką. „Upadek Lehman Brothers jest tego dobitnym przykładem. Brakowało dostępnej wiedzy o poszczególnych kontraktach i ich zabezpieczeniach, kontrahentach i zaangażowaniu na poszczególnych rynkach” – podkreśla Sławomir Panasiuk, wiceprezes KDPW.

Kryptowaluta bitcoin była pierwszym praktycznym zastosowaniem technologii łańcucha bloków, choć stanowi tylko jedno z wielu możliwych zastosowań. Blockchain, eliminując pośredników z transakcji biznesowych, podnosi wartość istniejących produktów, usług i interakcji.

Technologia ta pozwala uniknąć problemu podwójnych wydatków – dzięki blockchainowi pieniądze wydaje się tylko raz. Blockchain potwierdza autentyczność każdego zasobu i chroni przed duplikowaniem wydatków oraz koniecznością opłacania pośredników. Ma to ogromne znaczenie w wielu obszarach, na przykład przy zakupie nieruchomości, ubezpieczeń, urządzeń medycznych, systemów do głosowania, nagrań muzycznych, dokumentów prawnych czy płatności składek.

Dyskusje o blockchainie często oscylują pomiędzy ogólnikami a konkretnymi przykładami zastosowań. Podczas spotkania Klubu CIO, które odbyło się w maju, uczestnicy skupili się na praktycznych aspektach technologii i próbach jej implementacji w różnych sektorach gospodarki.

Ważne: Należy pamiętać, że wdrożenie blockchain wymaga starannego rozważenia specyfiki każdego przypadku użycia i potencjalnych wyzwań implementacyjnych.

Podkreślano, że blockchain to znacznie więcej niż tylko kryptowaluty i bitcoin. Mówcy i uczestnicy dyskusji starali się zidentyfikować i przeanalizować konkretne przykłady zastosowania technologii rozproszonego rejestru (DLT).

Z raportu Bain&Company i Światowego Forum Ekonomicznego (WEF) wynika, że blockchain stanowi potencjalne zagrożenie dla banków w obszarach płatności międzynarodowych, rozliczeń transakcji handlu zagranicznego i płatności krajowych. Jednakże, łańcuchy bloków znajdują zastosowanie w niemal każdej branży, w której kluczowe jest przekazywanie informacji, szczególnie w kategoriach takich jak:

1. Waluta cyfrowa: Elektroniczny system walutowy działający bez pośredników.
2. Infrastruktura płatnicza: Usprawnienie i zabezpieczenie przesyłania środków pieniężnych.
3. Zasoby cyfrowe: Bezpieczna wymiana informacji i danych.
4. Cyfrowa tożsamość: Cyfrowe potwierdzanie tożsamości chroniące przed oszustwami.
5. Uwierzytelnianie danych: Weryfikacja autentyczności informacji i procesów.
6. Inteligentne kontrakty (smart contracts): Automatycznie wykonywane programy komputerowe eliminujące potrzebę zaufanej trzeciej strony.

Warto zaznaczyć, że blockchain nie musi oznaczać całkowitego zniknięcia pośredników. Raczej tradycyjni pośrednicy zostaną zastąpieni przez podmioty oferujące dostęp do usług opartych na tej innowacyjnej technologii.

Blockchain to nie tylko rozproszone przechowywanie informacji i uwiarygodnianie transakcji, ale również narzędzie do weryfikacji informacji, co w konsekwencji prowadzi do przyspieszenia procesu podejmowania decyzji. Decyzje mogą być podejmowane automatycznie lub z udziałem człowieka, ale zawsze w oparciu o wiarygodne i zweryfikowane dane.

Technologia blockchain ma zastosowanie wszędzie tam, gdzie zachodzi wymiana dóbr lub danych niosących wartość. „Być może poszukujemy uniwersalnego modelu zastosowania blockchaina w różnych sektorach i branżach. Być może korporacje wykorzystają blockchain do wewnętrznej optymalizacji działalności, podobnie jak w przypadku Internetu Rzeczy (IoT)” – sugeruje Rafał Wawrzyniak, dyrektor Działu Eksploatacji Systemów Informatycznych w KDPW. Dodaje: „Konieczna jest zmiana narracji dotyczącej blockchaina. To nie tylko transakcje i rozproszone dane, kryptowaluty i bitcoin. To także przyspieszenie podejmowania decyzji, co w łańcuchu dostaw może mieć kluczowe znaczenie”. W sektorze finansowym wymiana danych i informacji jest fundamentem, a uzyskanie pewności i wiarygodności tych danych jest kosztowne i czasochłonne. Blockchain ma potencjał to zmienić.

Wiele firm z różnych branż poszukuje alternatyw dla scentralizowanych modeli decyzyjnych i rozwiązań. „To idealny moment dla blockchaina. Mamy odpowiednią infrastrukturę, rozwinięty internet i rozproszone bazy danych, co umożliwia tworzenie łańcuchów bloków do wymiany i integracji różnorodnych informacji” – podkreśla Sławomir Panasiuk.

Upowszechnienie blockchaina w sektorze konsumenckim wymaga zmian regulacyjnych, szczególnie w kontekście automatyzacji procesów obsługi klienta. Na przykład, polskie prawo bankowe nadal wymaga udziału człowieka w procesie podejmowania decyzji kredytowych. Adaptacja blockchaina będzie wymagała przemyślanych zmian w prawie.

Przypomnienie: Konieczność adaptacji regulacyjnej to jedno z kluczowych wyzwań na drodze do powszechnego wdrożenia blockchain w wielu sektorach.

Wdrożenie blockchaina zapowiada zmianę relacji między bankiem a klientem. „Można mówić o zapowiedzi symetrycznej relacji. Prowadzenie rachunku i oferowanie kredytu stają się usługami powszechnymi (commodity). Kluczowa staje się jakość obsługi, a blockchain umożliwia optymalizację procesów i przyspieszenie decyzji. Co więcej, technologia blockchain może stanowić fundament dla nowych, wysoce zindywidualizowanych usług, tworzonych we współpracy z różnymi podmiotami sieciowymi” – wyjaśnia Sławomir Panasiuk, wiceprezes KDPW.

Debata o potencjale DLT jest kontynuowana, czego przykładem był udział Klubu CIO w konferencji CW TOP 200, gdzie zorganizowano panel dyskusyjny z udziałem ekspertów. Dyskusje kuluarowe po panelu mogą zaowocować interesującymi projektami z udziałem czołowych polskich firm i Polskiego Akceleratora Technologii Blockchain.

Technologia blockchain sprzyja automatyzacji i uniezależnieniu od centralnych rozwiązań poszczególnych graczy rynkowych. W kontekście regulacji otwierających bankowe systemy i dostęp do danych (dyrektywa PSD2), blockchain może odegrać istotną rolę, stając się narzędziem w rękach nowych graczy, którzy chcą wejść w rolę pośredników, a dotychczasowym firmom dać impuls do odświeżenia modelu biznesowego.

„Blockchain to przełom w stosunku do dotychczasowego trendu w IT, gdzie centralizacja była postrzegana jako najtańsze rozwiązanie. Teoretycznie tak, ale blockchain udowadnia, że niekoniecznie. Koncentracja infrastruktury to koncentracja ryzyka, a każdy błąd łatwo się rozprzestrzenia. Rozwiązanie rozproszone pozwala uniknąć automatycznej propagacji błędów” – podsumowuje Sławomir Panasiuk.

Przykłady praktycznego zastosowania blockchaina już istnieją. We Francji jeden z banków wykorzystał tę technologię do dystrybucji niepublicznych papierów wartościowych. Japońska grupa giełdowo-depozytowa również wdrożyła blockchain. A w Polsce? „Można wyobrazić sobie dystrybucję niepublicznych obligacji korporacyjnych z pominięciem tradycyjnych pośredników finansowych. Barierą pozostają płatności – tę barierę mogą pomóc przekroczyć e-waluty lub kryptowaluty, których status prawny w Polsce nie jest jeszcze w pełni uregulowany. Potencjał dla efektywnego systemu jest ogromny” – ocenia Sławomir Panasiuk.

Podsumowując: Przyszłość blockchaina w biznesie zależy od skutecznej komercjalizacji i adaptacji do zmieniających się realiów prawnych i rynkowych.

Instytucje takie jak KDPW i banki muszą aktywnie uczestniczyć w dyskusji o blockchainie, aby odnaleźć swoje miejsce w nowych realiach. „Szczególnie ważna jest aktywność w gremiach dyskutujących o prawnych i technologicznych aspektach wdrażania blockchaina. Należy zadbać o to, by w przyszłość przenieść dotychczasowe osiągnięcia sektora finansowego, a przede wszystkim standardy i praktyki, które gwarantują bezpieczeństwo” – podsumowuje wiceprezes KDPW.