Smart city dla pieszych? Rozważania o przyszłości inteligentnych miast

W dyskusji o inteligentnych miastach często pomija się perspektywę pieszego. Czy smart city to tylko zaawansowane technologie i cyfrowe rozwiązania, czy może przede wszystkim miasto przyjazne mieszkańcom, niezależnie od preferowanego środka transportu? O tym, czym tak naprawdę jest inteligentne miasto i jak pogodzić nowoczesność z ludzkimi potrzebami, rozmawiamy z prof. Jackiem Szołtyskiem, kierownikiem Katedry Logistyki Społecznej Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
Analiza definicji Smart City

Czym jest inteligentne miasto? Dwa nurty definicji
Pojęcie inteligentnego miasta, choć coraz powszechniejsze, wciąż pozostaje niejednoznaczne. Profesor Szołtysek zwraca uwagę na dwa główne podejścia do definiowania smart city.
Nurt Kontemplacyjny
- Definicja
- Postrzega miasto jako naturalnie inteligentną kombinację przestrzeni i ludzi, którzy ją zamieszkują i kształtują. W tym ujęciu, miasto od zawsze jest „smart” w pewnym sensie.
- Charakterystyka
- Akcentuje spontaniczność i organiczny rozwój miejskiej inteligencji.
Nurt Technologiczny
- Definicja
- Współczesne podejście, które łączy inteligencję miasta z postępem technologicznym, Internetem Rzeczy i dostępnymi innowacjami.
- Charakterystyka
- Podkreśla rolę systemów IT, danych i mierzalnych wskaźników.
Współczesność skłania nas ku nurtowi technologicznemu, gdzie łatwiej o dynamiczny rozwój „inteligencji” miasta dzięki wsparciu informatycznemu. Miasto staje się „smart”, gdy technologie są powiązane i rozwijane, a doświadczenia życiowe przekładane na mierzalne wskaźniki i wnioski. Inteligentne miasto to również miasto, którego władze potrafią dokonywać wyborów i proaktywnie planować, zamiast reagować na problemy.
Nurt | Kluczowe aspekty | Dominująca perspektywa |
---|---|---|
Kontemplacyjny | Naturalna inteligencja, organiczny rozwój, ludzie i przestrzeń | Historyczna i społeczna |
Technologiczny | Technologie IT, IoT, dane i wskaźniki, innowacje | Współczesna i przyszłościowa |
Technologia vs. Człowiek w Smart City

Technologia kontra człowiek: Najistotniejszy czynnik smart city
Pytanie o najistotniejszy czynnik w budowaniu inteligentnego miasta prowadzi do dylematu między dwoma wspomnianymi podejściami. Czy to technologia, czy kapitał ludzki jest kluczowy?
Jeżeli uznamy prymat technologii, to kluczowe stają się systemy informatyczne, Internet Rzeczy oraz kompetencje w zakresie ich wykorzystania. Jednak, jak zauważa profesor Szołtysek, ten obraz jest uproszczony i niesie pewne niepokoje. Urządzenia nie tylko gromadzą i przetwarzają informacje, ale coraz częściej „rozmawiają” ze sobą i podejmują działania autonomicznie, czasem bez naszej wiedzy. Uwaga: Warto podkreślić, że automatyzacja decyzji budzi uzasadnione obawy o kontrolę nad technologią.
„Kluczowe w rozwoju smart city jest zachowanie balansu między postępem technologicznym a potrzebami mieszkańców. Nie możemy dopuścić do sytuacji, w której technologia staje się celem samym w sobie.”
Ryzyko inwigilacji w Smart City

Inwigilacja w smart city: Ciemna strona technologii?
Rozwój technologii w miastach wiąże się z rozbudową systemów monitoringu i zbierania danych. Kamery, mikrofony, systemy kontroli dostępu, dane z kart miejskich i płatniczych – wszystko to generuje ogromne ilości informacji o mieszkańcach.
Choć te systemy mają służyć poprawie bezpieczeństwa i porządku, istnieje ryzyko, że miasta staną się przestrzenią kontroli i inwigilacji, ograniczając wolność obywateli. Profesor Szołtysek przestrzega przed pesymistyczną wizją miasta, które nas kontroluje. Pamiętajmy: Transparentność systemów i ochrona danych są kluczowe dla zachowania zaufania mieszkańców.
Kapitał Ludzki – Fundament Smart City

Kapitał ludzki fundamentem inteligencji miasta
Profesor Szołtysek podkreśla, że to kapitał ludzki, a nie technologia, jest prawdziwym fundamentem inteligentnego miasta. Im wyższy kapitał społeczny, tym potencjalnie większa inteligencja miasta. To od ludzi, ich postaw i zaangażowania, zaczyna się smart city.
Miasto jako Kreator Zachowań

Miasto kreatorem zachowań mieszkańców?
Miasto, jako umowa społeczno-przestrzenna, ma możliwość wpływania na zachowania mieszkańców poprzez ustalanie norm, kontrolę i system nagród i kar. Jednak najskuteczniejszą metodą nie jest „kij i marchewka”, lecz kształtowanie poglądów i przekonań, kreowanie mody na pożądane zachowania.
W kontekście komunikacji miejskiej, profesor Szołtysek podkreśla, że miasto powinno zachęcać mieszkańców do korzystania z transportu publicznego i promować zrównoważone formy mobilności, dążąc do tego, by takie wybory wypływały z wewnętrznego przekonania mieszkańców. Ważne: Edukacja i informacja są kluczowe w procesie zmiany nawyków.
Przyszłość Transportu Miejskiego

Przyszłość transportu w miastach: mniej miejsca dla samochodów?
Profesor Szołtysek wyraża przekonanie, że w przyszłości w miastach będzie coraz mniej miejsca dla prywatnych samochodów. To „nieuchronny kierunek rozwoju”. Choć samochód jest symbolem statusu i komfortu, z punktu widzenia miasta jako całości, transport zbiorowy jest bardziej efektywny i ekologiczny.
Mądre miasta powinny dążyć do integracji transportu zbiorowego i indywidualnego, stawiając na rozwój tego pierwszego. Inwestycje w jakość komunikacji publicznej, choć nie zniechęcą wszystkich kierowców, są krokiem w stronę zrównoważonej mobilności miejskiej. Pamiętajmy: Infrastruktura rowerowa i piesza również odgrywa kluczową rolę.
Miasto dla Pieszych – Idea czy Konieczność?

Miasto dla pieszych: Idea czy rzeczywistość?
W kontekście dynamicznego rozwoju miast, profesor Szołtysek zwraca uwagę na koncepcję miasta dla pieszych. Współczesne miasta ponowoczesne często charakteryzują się anonimowością, brakiem relacji międzyludzkich i utratą lokalnej tożsamości. Koncepcja miasta dla pieszych stwarza szansę na przezwyciężenie tych negatywnych trendów.
Miasto przyjazne pieszym to przestrzeń, która zachęca do zatrzymania się, kontemplacji, rozmowy i budowania relacji. To miasto, które tworzy warunki do zwiększania poziomu i jakości życia mieszkańców. Kluczowe: Przestrzeń publiczna dostępna dla wszystkich i bezpieczna.
Profesor Szołtysek, wraz z prof. Haliną Brdulak i prof. Sabiną Kauf, w książce „Miasta dla pieszych. Idea czy rzeczywistość” dowodzi, że budowanie miasta dla pieszych to nie tylko idea, ale i wymóg rzeczywistości, szczególnie istotny w kontekście miast ponowoczesnych.
Książka „Miasta dla pieszych. Idea czy rzeczywistość” analizuje kompleksowo wyzwania i możliwości związane z kształtowaniem przestrzeni miejskiej przyjaznej pieszym. Autorzy: Prof. Jacek Szołtysek, Prof. Halina Brdulak, Prof. Sabina Kauf.
- Główne tezy
- Miasto dla pieszych to odpowiedź na wyzwania współczesnej urbanizacji.
- Konieczność integracji idei miasta dla pieszych z koncepcją smart city.
Przestrzeń Publiczna – Serce Smart City

Przestrzeń publiczna sercem inteligentnego miasta
Przestrzeń publiczna odgrywa kluczową rolę w koncepcji miasta dla pieszych i inteligentnego miasta w ujęciu kontemplacyjnym. Jest to przestrzeń dostępna dla wszystkich, jednocząca mieszkańców i sprzyjająca dialogowi. Pamiętajmy: Dostępność i inkluzywność przestrzeni publicznej to podstawa.
Profesor Szołtysek postrzega przestrzeń publiczną jako „producenta czasu”, miejsca, gdzie ludzie mogą się zatrzymać, spotkać i nawiązać relacje. Tworzenie i dbanie o przestrzenie publiczne jest oznaką inteligencji miasta i kluczowym elementem budowania spójności społecznej.
Logistyka w Mieście Przyjaznym Pieszym

Logistyka w mieście dla pieszych
Logistyka miejska, w kontekście miasta dla pieszych, powinna koncentrować się na optymalizacji przepływów – zarówno ludzi, jak i towarów – w sposób zrównoważony i uwzględniający różne potrzeby i interesy. Chodzi o godzenie interesów pieszych, rowerzystów, użytkowników transportu publicznego i kierowców, minimalizując konflikty o przestrzeń miejską. Warto podkreślić: Integracja różnych środków transportu i planowanie przestrzenne są kluczowe.
Uczestnik ruchu | Priorytet logistyczny | |
---|---|---|
Piesi | Bezpieczeństwo | Maksymalizacja bezpieczeństwa i komfortu |
Dostępność | Łatwy dostęp do usług i przestrzeni publicznych | |
Kierowcy | Płynność ruchu | Optymalizacja przepustowości sieci drogowej |
Dostępność parkingów | Zapewnienie odpowiedniej liczby miejsc parkingowych |
Przyjazna i Bezpieczna Przestrzeń Publiczna

Przestrzeń publiczna: Przyjazna i bezpieczna
Idealna przestrzeń publiczna w inteligentnym mieście powinna być przede wszystkim przyjazna i bezpieczna. Bezpieczna w sensie fizycznym, prawnym i emocjonalnym, a przyjazna, czyli zachęcająca do przebywania w niej, interakcji i dialogu. Podsumowując: Bezpieczeństwo i przyjazność to fundamenty dobrze funkcjonującej przestrzeni publicznej.
Takie przestrzenie sprzyjają budowaniu zaufania, współodpowiedzialności i akceptacji różnorodności, co w efekcie przekłada się na wyższą jakość życia w mieście. Warto pamiętać: Przestrzeń publiczna to odzwierciedlenie kondycji społecznej miasta.
Przestrzeń Miejska a Przemiany Społeczno-Polityczne

Przemiany społeczno-polityczne a przestrzeń miejska
Przemiany społeczno-polityczne i ekonomiczne mają bezpośredni wpływ na przestrzeń miejską. Pogorszenie sytuacji społecznej i spójności może prowadzić do negatywnych zjawisk w przestrzeni publicznej, czego przykładem są manifestacje i kontrmanifestacje. Niestety: Polaryzacja społeczna znajduje odzwierciedlenie w przestrzeni publicznej.
Ograniczanie „publiczności” przestrzeni publicznej jest niepokojącym sygnałem. Przestrzenie publiczne, w inteligentnych miastach, powinny stanowić przeciwwagę dla polaryzacji i populizmu, gwarantując demokrację lokalną i zadowolenie mieszkańców z jakości życia. Koniec rozważań.