Program 500+ a problem demograficzny
Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o świadczeniu wychowawczym 500 złotych na dziecko.
Czy przejdzie do historii jako dzień przełomowy w kontekście walki z polskim kryzysem demograficznym?
Ekspert ekonomiczny Andrzej Sadowski w rozmowie z redakcją CXO.pl
(więcej o ekspercie) wyraża sceptycyzm co do skuteczności programu 500+ w trwałym rozwiązaniu problemu.
| Program | Cel deklarowany | Ocena eksperta |
|---|---|---|
| Program 500+ | Poprawa demografii | Sceptycyzm co do trwałego efektu |
„Program 500+ może być kroplą w morzu potrzeb, ale nie rozwiąże systemowych problemów demograficznych Polski.”
Praca fundamentem, nie dotacje
Andrzej Sadowski podkreśla, że dotychczasowe rządowe inicjatywy mające na celu zwiększenie liczby urodzeń, mimo zaangażowanych środków finansowych,
nie przyniosły długotrwałych rezultatów.
Jego zdaniem program 500+ również nie stanowi trwałego rozwiązania kryzysu demograficznego.
Przełomowym momentem, który odwróci negatywny trend demograficzny, będzie dzień, w którym rządzący zdecydują się na obniżenie podatków obciążających pracę.
- Dotacje rządowe
- Inicjatywy finansowe państwa mające na celu wsparcie demografii, np. program 500+.
- Trwałe rozwiązanie
- Strategia długoterminowa, skutecznie eliminująca kryzys demograficzny, w opinii eksperta – obniżenie podatków.
„Polska rodzina utrzymuje się przede wszystkim z własnej pracy, a nie z dotacji, ulg czy zasiłków.
To praca jest fundamentem bezpieczeństwa finansowego rodzin i to ona decyduje o planach powiększenia rodziny,” – argumentuje ekspert.
„Obniżenie podatków to inwestycja w przyszłość demograficzną Polski, nie jednorazowy zasiłek.”
Wysokie podatki pracy – główna przyczyna kryzysu demograficznego i bezrobocia
Sadowski bezsprzecznie wskazuje na wysokie opodatkowanie pracy jako główne źródło kryzysu demograficznego oraz bezrobocia w Polsce.
Podkreśla, że raporty rządowe potwierdzają, iż wysokie obciążenia pracy składkami ZUS i podatkami są kluczowym czynnikiem wpływającym na poziom bezrobocia.
| Czynniki wpływające na bezrobocie | Wpływ | |
|---|---|---|
| Obciążenia pracy | Składki ZUS | Wysoki |
| Podatki | Kluczowy | |
Lata 2005-2007: przykład obniżki składki rentowej
„W latach –, ówczesny rząd, poprzez nieznaczną obniżkę składki rentowej,
przyczynił się do powstania setek tysięcy nowych miejsc pracy.
Część z nich, co prawda, ujawniła się z szarej strefy, ale znacząca liczba stanowisk powstała od nowa.
Obniżenie opodatkowania pracy jest siłą, która może odwrócić trend demograficzny, tworząc miejsca pracy dla polskich rodzin w kraju,” – dodaje ekonomista.
- Obniżka składki rentowej
- Redukcja obciążenia podatkowego związanego ze składką rentową w latach 2005-2007, skutkująca wzrostem zatrudnienia.
- Szara strefa
- Nieformalna gospodarka, z której część miejsc pracy ujawniła się po obniżeniu podatków.
„Historia obniżki składki rentowej to dowód na to, że niższe podatki stymulują rynek pracy.”
Niespójność polityki: nagradzanie rodzin vs. wysokie podatki
Ekspert przestrzega przed niespójnością polityki państwa, gdzie z jednej strony nagradza się rodziny za posiadanie dzieci,
a z drugiej strony utrzymuje wysokie podatki pracy, z której te rodziny chcą się utrzymać.
Analogicznie do akcyzy na alkohol, wysokie opodatkowanie pracy zniechęca przedsiębiorców do tworzenia nowych, legalnych miejsc pracy.
- Niespójność polityki
- Paradoks polegający na wspieraniu rodzin programem 500+ przy jednoczesnym utrzymywaniu wysokich podatków pracy.
- Akcyza na alkohol
- Przykład podatku zniechęcającego do konsumpcji, analogicznie do wysokich podatków pracy zniechęcających do zatrudnienia.
Obniżenie podatków pracy – wzrost, a nie spadek dochodów budżetowych
Wbrew obawom o spadek dochodów budżetowych, Sadowski przekonuje, że obniżenie podatków pracy przyniesie efekt odwrotny.
Argumentuje to faktem, że miliony Polaków pracują w szarej strefie właśnie z powodu wysokich obciążeń fiskalnych.
Legalizacja ich zatrudnienia po obniżeniu podatków zwiększy wpływy do budżetu.
| Działanie | Obecna sytuacja | Efekt obniżenia podatków |
|---|---|---|
| Podatki pracy | Wysokie | Obniżone |
| Szara strefa | Rozwinięta | Redukcja, legalizacja zatrudnienia |
| Dochody budżetowe | Potencjalnie niższe z powodu szarej strefy | Wzrost dzięki legalizacji i większej aktywności gospodarczej |
Szara strefa jako rezerwa budżetowa
„W budżecie państwa powinno być jak najmniej pieniędzy, a jak najwięcej powinno pozostać w kieszeniach obywateli.
Obecny system, gdzie państwo pobiera pieniądze od obywateli, przepuszcza je przez aparat administracyjny i zwraca w formie różnego rodzaju świadczeń,
jest nieefektywny i generuje niepotrzebne koszty,” – krytykuje ekonomista.
- Szara strefa
- Obszar gospodarki poza oficjalnym obiegiem, stanowiący potencjalne źródło dochodów budżetowych po legalizacji.
- Nieefektywny system
- Obecny model redystrybucji środków przez państwo, generujący niepotrzebne koszty administracyjne.
„Prostszy system podatkowy to więcej pieniędzy w kieszeniach Polaków i mniej w nieefektywnej administracji.”
Uproszczenie systemu podatkowego
Sadowski postuluje uproszczenie systemu podatkowego, wskazując na podatek od zysków kapitałowych jako przykład taniego i efektywnego rozwiązania.
Krytykuje podatek PIT jako „najbardziej szkodliwy podatek”,
sugerując, że wpływy z niego można uzyskać w sposób prostszy i tańszy, np. poprzez podatek od funduszu wynagrodzeń.
- Podatek od zysków kapitałowych
- Przykład prostego i efektywnego podatku.
- Podatek PIT
- Krytykowany jako „najbardziej szkodliwy”, sugerowana alternatywa – podatek od funduszu wynagrodzeń.
Program 500+ a emigracja i poziom życia
Ekspert przyznaje, że program 500+ może krótkoterminowo zwiększyć liczbę urodzeń w Polsce, podobnie jak miało to miejsce w Estonii.
Jednak ostrzega, że bez likwidacji „fiskalnej dyskryminacji pracy”, dzieci urodzone dzięki programowi 500+ w przyszłości mogą nie znaleźć zatrudnienia w Polsce i wyemigrować,
niwecząc tym samym intencje programu.
| Program 500+ | Krótkoterminowy efekt | Długoterminowe ryzyko |
|---|---|---|
| Wpływ demograficzny | Potencjalny wzrost urodzeń | Emigracja młodych pokoleń z powodu braku pracy |
Potencjał powrotu emigrantów
Sadowski zwraca uwagę na potencjał powrotu do kraju dwóch milionów Polaków, którzy wyemigrowali w poszukiwaniu pracy.
Stworzenie atrakcyjnych warunków zatrudnienia w Polsce mogłoby skłonić ich do powrotu i zakładania rodzin w kraju.
- Emigracja Polaków
- Szacunkowo 2 miliony osób wyjechało z Polski w poszukiwaniu pracy.
- Warunki powrotu
- Atrakcyjne warunki zatrudnienia w kraju, możliwe dzięki obniżeniu podatków pracy.
„Polska może stać się atrakcyjnym miejscem do życia i pracy, wystarczy uwolnić potencjał gospodarczy.”
Ubóstwo dzieci a długotrwałe rozwiązania
Odnosząc się do deklaracji MRPiPS o spadku ubóstwa wśród dzieci dzięki programowi 500+,
Sadowski zgadza się, że interwencyjnie program może przynieść taki efekt.
Jednak podkreśla, że trwałym rozwiązaniem jest zapewnienie rodzicom dobrze płatnej pracy, która pozwoli im samodzielnie utrzymać i wychować dzieci.
Krytykuje obecną politykę rodzinną jako niespójną i prorodzinną, a nie rodzinną.
- Ubóstwo dzieci
- Problem krótkoterminowo łagodzony przez program 500+, ale wymagający systemowego rozwiązania.
- Trwałe rozwiązanie ubóstwa
- Dobrze płatna praca dla rodziców, wynikająca z obniżenia podatków pracy.
Dyskryminacja umów cywilnoprawnych i wzrost konsumpcji
Ekspert negatywnie ocenia dyskryminację umów cywilnoprawnych, które dotykają głównie młodych pracowników.
Podkreśla, że urlop rodzicielski powinien być prawem społecznym, niezależnym od formy zatrudnienia.
Zauważa, że praca na etacie jest najbardziej obciążona fiskalnie, co skłania przedsiębiorców do zatrudniania na umowach cywilnoprawnych.
- Umowy cywilnoprawne
- Forma zatrudnienia często dyskryminowana, dotykająca głównie młodych pracowników.
- Etat
- Forma zatrudnienia najbardziej obciążona fiskalnie, co wpływa na decyzje pracodawców.
Sadowski podważa tezę o znaczącym wpływie programu 500+ na wzrost konsumpcji i gospodarczy.
Pyta retorycznie, dlaczego wypłaty emerytur i rent, które stanowią znacznie większe obciążenie dla budżetu, nie generują podobnego wzrostu popytu.
„Wzrost konsumpcji napędzany programem 500+ jest przeceniany, prawdziwy impuls da obniżenie podatków.”
Potencjał dwucyfrowego wzrostu gospodarczego i system podatkowy
Ekonomista przekonuje, że Polska ma potencjał osiągnięcia dwucyfrowego wzrostu gospodarczego.
Powołuje się na raporty OECD, które wskazują, że likwidacja „szkodliwych, absurdalnych i niepotrzebnych przepisów”
oraz przyjęcie minimalnego poziomu regulacji unijnych mogłoby znacząco pobudzić gospodarkę, nawet bez dodatkowych inwestycji czy obniżania podatków.
| Czynniki | Wpływ na wzrost | |
|---|---|---|
| Czynniki hamujące | Szkodliwe przepisy | Negatywny |
| Absurdalne regulacje | Negatywny | |
| Czynniki stymulujące | Likwidacja przepisów | Pozytywny, dwucyfrowy wzrost potencjalny |
| Obniżenie podatków | Dodatkowy pozytywny | |
„Szkodliwy i głupi” system podatkowy
Krytykuje polski system podatkowy jako „szkodliwy i głupi”, podkreślając, że każda podwyżka podatków skutkuje zmniejszeniem wpływów do budżetu, a obniżka – wzrostem.
Jako przykład podaje spadek dochodów budżetu po podwyżce akcyzy na alkohol i papierosy.
- System podatkowy
- Określony przez eksperta jako „szkodliwy i głupi”, generujący paradoksalne efekty.
- Akcyza na alkohol i papierosy
- Przykład podwyżki podatku skutkującej spadkiem dochodów budżetowych.
„Paradoks podatkowy w Polsce: wyższe podatki to niższe wpływy, niższe podatki to wyższe wpływy.”
Podatek przychodowy alternatywą dla CIT?
Ekspert proponuje zmianę systemu podatkowego i rozważenie wprowadzenia podatku przychodowego.
Argumentuje, że zysk jest kategorią umowną, a podatek przychodowy w wysokości 1% od legalnie wystawionej faktury byłby prostszy i bardziej efektywny.
Koszty wewnętrzne firmy pozostawałyby indywidualną sprawą przedsiębiorstwa.
- Podatek przychodowy
- Proponowana alternatywa dla CIT, podatek w wysokości 1% od przychodu.
- Podatek CIT
- Krytykowany jako „głupi i nieefektywny”, legalnie unikany przez większość przedsiębiorstw.
Uszczelnienie VAT – za mało
Odnosząc się do planów rządu dotyczących uszczelnienia systemu VAT jako źródła finansowania programu 500+, Sadowski uważa, że to za mało.
Podkreśla, że konieczna jest całkowita zmiana systemu podatkowego, a nie tylko jego „uszczelnianie”, które trwa już dwie dekady i nie przynosi oczekiwanych efektów.
| Działanie rządu | Cel | Ocena eksperta |
|---|---|---|
| Uszczelnienie VAT | Finansowanie programu 500+ | Niewystarczające, potrzebna całkowita zmiana systemu |
Uproszczenie VAT dla mniejszych firm
Ekspert sugeruje, że „uszczelnienie VAT” powinno polegać na wyłączeniu najmniejszych przedsiębiorców z aktywnego uczestnictwa w systemie VAT,
zaniechaniu absurdalnej fiskalizacji i upowszechniania kas fiskalnych.
Jego zdaniem, uproszczenie systemu VAT i przejście na ryczałtowy podatek dla mniejszych firm przyniosłoby większe wpływy do budżetu.
- Uszczelnienie VAT
- W opinii eksperta powinno polegać na uproszczeniu systemu dla najmniejszych przedsiębiorców.
- Ryczałtowy podatek
- Proponowane rozwiązanie dla mniejszych firm, mające zwiększyć wpływy do budżetu.
„Prosty VAT dla małych firm to krok w stronę efektywniejszego systemu podatkowego.”
Podsumowanie – System podatkowy
Sadowski podsumowuje, że system podatkowy w Polsce powinien być prosty, przejrzysty i stosunkowo niski, aby zachęcał obywateli do płacenia podatków.
Jako przykład podaje obniżenie podatku od wynajmu mieszkań przez poprzedni rząd, co spowodowało lawinowy wzrost zgłoszeń i wpływów z tego tytułu.
- Pożądany system podatkowy
- Powinien być prosty, przejrzysty i niski, zachęcający do płacenia podatków.
- Podatek od wynajmu mieszkań
- Przykład obniżki podatku skutkującej wzrostem wpływów do budżetu.
Na koniec ekspert podkreśla, że polski system podatkowy nie zachęca do płacenia podatków w Polsce, co prowadzi do tworzenia struktur prawnych w krajach o korzystniejszym systemie.
Apeluje do polityków o likwidację szkodliwych przepisów i procedur, stworzenie konkurencyjnego systemu podatkowego oraz uwolnienie potencjału polskiej gospodarki.
„Konkurencyjny system podatkowy to klucz do rozwoju Polski i zatrzymania emigracji kapitału i ludzi.”
Andrzej Sadowski
Czołowy polski ekonomista, ekspert ds. gospodarczych, publicysta ekonomiczny;
założyciel rady konfederacji pracodawców Unii Rynku Budowlano-Inwestycyjnego;
członek Narodowej Rady Rozwoju utworzonej przez prezydenta Andrzeja Dudę;
współzałożyciel i prezydent Centrum im. Adama Smitha.
- Centrum im. Adama Smitha
- Think tank ekonomiczny, współzałożony i kierowany przez Andrzeja Sadowskiego.
- Narodowa Rada Rozwoju
- Organ doradczy prezydenta Andrzeja Dudy, którego członkiem jest Andrzej Sadowski.
Dodaj komentarz