Blockchain: Kwintesencja Cyfryzacji Biznesu?

Liczba pomysłów na zastosowanie technologii blockchain stale rośnie, a korzyści z jej wdrożenia, takie jak szybkie i bezpieczne potwierdzanie informacji, otwierają nowe możliwości integracji przedsiębiorstw i całych sektorów gospodarki. To wszystko sprawia, że blockchain staje się kluczowym elementem, spoiwem i kwintesencją cyfryzacji współczesnego biznesu.

Czy technologia blockchain ma potencjał, by realnie zmienić oblicze gospodarki? Można zadać retoryczne pytanie: czy zastosowanie łańcuchów bloków mogłoby zapobiec kryzysom finansowym, takim jak ten z lat 2007–2008, wywołany pęknięciem bańki na amerykańskim rynku nieruchomości? Świat zaufał wtedy „zaufanym pośrednikom” – bankom i instytucjom finansowym. Kryzys boleśnie udowodnił, że te instytucje nie są niezawodne. Śledztwa wykazały, że źródłem kryzysu finansowego była eskalacja błędów finansistów i zaniedbań nadzoru regulatorów.

Uwaga: Warto podkreślić, że blockchain nie jest panaceum na wszystkie problemy gospodarcze, ale może znacząco zwiększyć transparentność i bezpieczeństwo systemów finansowych.

O technologii blockchain powinniśmy myśleć w kategoriach nowej klasy rozwiązań, na miarę rewolucji, jaką przyniósł internet. Jest to spójna technologia informatyczna z uporządkowaną strukturą poziomów technicznych i szerokim spektrum zastosowań, obejmującym każdą formę rejestru zasobów, inwentarza, wymiany. Dotyczy to obszarów finansów, gospodarki, aktywów trwałych (własności fizycznej), zasobów wrażliwych (np. głosów wyborców, własności intelektualnej, reputacji, intencji, danych medycznych i innych informacji).

Publikacja Satoshi Nakamoto, która dała początek blockchainowi, była odpowiedzią na ostatni wielki kryzys finansowy. Postulowała wyeliminowanie pośredników z transakcji finansowych, a przede wszystkim – wykluczenie ryzyka transakcji zawieranych między dwiema stronami. Ryzyko miało zostać rozproszone pomiędzy ogromną i stale rosnącą liczbę neutralnych – czysto technologicznych – węzłów sieci, akceptujących transakcje o różnorodnym charakterze: finansowym, związanym z przekazaniem lub potwierdzeniem informacji, wymianą dóbr o ustalonej wartości. Blockchain niesie ze sobą potencjał zwiększenia płynności, podniesienia poziomu bezpieczeństwa, efektywności kosztowej i wyrównania dostępu do informacji. Deficyt informacji jest prostą drogą do kryzysów, które cyklicznie wstrząsają gospodarką. „Upadek Lehman Brothers jest tego dobitnym przykładem. Brakowało dostępnej wiedzy o poszczególnych kontraktach i ich zabezpieczeniach, kontrahentach i zaangażowaniu na poszczególnych rynkach” – podkreśla Sławomir Panasiuk, wiceprezes KDPW.

Kryptowaluta bitcoin była pierwszym praktycznym zastosowaniem technologii łańcucha bloków, choć stanowi tylko jedno z wielu możliwych zastosowań. Blockchain, eliminując pośredników z transakcji biznesowych, podnosi wartość istniejących produktów, usług i interakcji.

Technologia ta pozwala uniknąć problemu podwójnych wydatków – dzięki blockchainowi pieniądze wydaje się tylko raz. Blockchain potwierdza autentyczność każdego zasobu i chroni przed duplikowaniem wydatków oraz koniecznością opłacania pośredników. Ma to ogromne znaczenie w wielu obszarach, na przykład przy zakupie nieruchomości, ubezpieczeń, urządzeń medycznych, systemów do głosowania, nagrań muzycznych, dokumentów prawnych czy płatności składek.

Dyskusje o blockchainie często oscylują pomiędzy ogólnikami a konkretnymi przykładami zastosowań. Podczas spotkania Klubu CIO, które odbyło się w maju, uczestnicy skupili się na praktycznych aspektach technologii i próbach jej implementacji w różnych sektorach gospodarki.

Ważne: Należy pamiętać, że wdrożenie blockchain wymaga starannego rozważenia specyfiki każdego przypadku użycia i potencjalnych wyzwań implementacyjnych.

Podkreślano, że blockchain to znacznie więcej niż tylko kryptowaluty i bitcoin. Mówcy i uczestnicy dyskusji starali się zidentyfikować i przeanalizować konkretne przykłady zastosowania technologii rozproszonego rejestru (DLT).

Z raportu Bain&Company i Światowego Forum Ekonomicznego (WEF) wynika, że blockchain stanowi potencjalne zagrożenie dla banków w obszarach płatności międzynarodowych, rozliczeń transakcji handlu zagranicznego i płatności krajowych. Jednakże, łańcuchy bloków znajdują zastosowanie w niemal każdej branży, w której kluczowe jest przekazywanie informacji, szczególnie w kategoriach takich jak:

1. Waluta cyfrowa: Elektroniczny system walutowy działający bez pośredników.
2. Infrastruktura płatnicza: Usprawnienie i zabezpieczenie przesyłania środków pieniężnych.
3. Zasoby cyfrowe: Bezpieczna wymiana informacji i danych.
4. Cyfrowa tożsamość: Cyfrowe potwierdzanie tożsamości chroniące przed oszustwami.
5. Uwierzytelnianie danych: Weryfikacja autentyczności informacji i procesów.
6. Inteligentne kontrakty (smart contracts): Automatycznie wykonywane programy komputerowe eliminujące potrzebę zaufanej trzeciej strony.

Warto zaznaczyć, że blockchain nie musi oznaczać całkowitego zniknięcia pośredników. Raczej tradycyjni pośrednicy zostaną zastąpieni przez podmioty oferujące dostęp do usług opartych na tej innowacyjnej technologii.

Blockchain to nie tylko rozproszone przechowywanie informacji i uwiarygodnianie transakcji, ale również narzędzie do weryfikacji informacji, co w konsekwencji prowadzi do przyspieszenia procesu podejmowania decyzji. Decyzje mogą być podejmowane automatycznie lub z udziałem człowieka, ale zawsze w oparciu o wiarygodne i zweryfikowane dane.

Technologia blockchain ma zastosowanie wszędzie tam, gdzie zachodzi wymiana dóbr lub danych niosących wartość. „Być może poszukujemy uniwersalnego modelu zastosowania blockchaina w różnych sektorach i branżach. Być może korporacje wykorzystają blockchain do wewnętrznej optymalizacji działalności, podobnie jak w przypadku Internetu Rzeczy (IoT)” – sugeruje Rafał Wawrzyniak, dyrektor Działu Eksploatacji Systemów Informatycznych w KDPW. Dodaje: „Konieczna jest zmiana narracji dotyczącej blockchaina. To nie tylko transakcje i rozproszone dane, kryptowaluty i bitcoin. To także przyspieszenie podejmowania decyzji, co w łańcuchu dostaw może mieć kluczowe znaczenie”. W sektorze finansowym wymiana danych i informacji jest fundamentem, a uzyskanie pewności i wiarygodności tych danych jest kosztowne i czasochłonne. Blockchain ma potencjał to zmienić.

Wiele firm z różnych branż poszukuje alternatyw dla scentralizowanych modeli decyzyjnych i rozwiązań. „To idealny moment dla blockchaina. Mamy odpowiednią infrastrukturę, rozwinięty internet i rozproszone bazy danych, co umożliwia tworzenie łańcuchów bloków do wymiany i integracji różnorodnych informacji” – podkreśla Sławomir Panasiuk.

Upowszechnienie blockchaina w sektorze konsumenckim wymaga zmian regulacyjnych, szczególnie w kontekście automatyzacji procesów obsługi klienta. Na przykład, polskie prawo bankowe nadal wymaga udziału człowieka w procesie podejmowania decyzji kredytowych. Adaptacja blockchaina będzie wymagała przemyślanych zmian w prawie.

Przypomnienie: Konieczność adaptacji regulacyjnej to jedno z kluczowych wyzwań na drodze do powszechnego wdrożenia blockchain w wielu sektorach.

Wdrożenie blockchaina zapowiada zmianę relacji między bankiem a klientem. „Można mówić o zapowiedzi symetrycznej relacji. Prowadzenie rachunku i oferowanie kredytu stają się usługami powszechnymi (commodity). Kluczowa staje się jakość obsługi, a blockchain umożliwia optymalizację procesów i przyspieszenie decyzji. Co więcej, technologia blockchain może stanowić fundament dla nowych, wysoce zindywidualizowanych usług, tworzonych we współpracy z różnymi podmiotami sieciowymi” – wyjaśnia Sławomir Panasiuk, wiceprezes KDPW.

Debata o potencjale DLT jest kontynuowana, czego przykładem był udział Klubu CIO w konferencji CW TOP 200, gdzie zorganizowano panel dyskusyjny z udziałem ekspertów. Dyskusje kuluarowe po panelu mogą zaowocować interesującymi projektami z udziałem czołowych polskich firm i Polskiego Akceleratora Technologii Blockchain.

Technologia blockchain sprzyja automatyzacji i uniezależnieniu od centralnych rozwiązań poszczególnych graczy rynkowych. W kontekście regulacji otwierających bankowe systemy i dostęp do danych (dyrektywa PSD2), blockchain może odegrać istotną rolę, stając się narzędziem w rękach nowych graczy, którzy chcą wejść w rolę pośredników, a dotychczasowym firmom dać impuls do odświeżenia modelu biznesowego.

„Blockchain to przełom w stosunku do dotychczasowego trendu w IT, gdzie centralizacja była postrzegana jako najtańsze rozwiązanie. Teoretycznie tak, ale blockchain udowadnia, że niekoniecznie. Koncentracja infrastruktury to koncentracja ryzyka, a każdy błąd łatwo się rozprzestrzenia. Rozwiązanie rozproszone pozwala uniknąć automatycznej propagacji błędów” – podsumowuje Sławomir Panasiuk.

Przykłady praktycznego zastosowania blockchaina już istnieją. We Francji jeden z banków wykorzystał tę technologię do dystrybucji niepublicznych papierów wartościowych. Japońska grupa giełdowo-depozytowa również wdrożyła blockchain. A w Polsce? „Można wyobrazić sobie dystrybucję niepublicznych obligacji korporacyjnych z pominięciem tradycyjnych pośredników finansowych. Barierą pozostają płatności – tę barierę mogą pomóc przekroczyć e-waluty lub kryptowaluty, których status prawny w Polsce nie jest jeszcze w pełni uregulowany. Potencjał dla efektywnego systemu jest ogromny” – ocenia Sławomir Panasiuk.

Podsumowując: Przyszłość blockchaina w biznesie zależy od skutecznej komercjalizacji i adaptacji do zmieniających się realiów prawnych i rynkowych.

Instytucje takie jak KDPW i banki muszą aktywnie uczestniczyć w dyskusji o blockchainie, aby odnaleźć swoje miejsce w nowych realiach. „Szczególnie ważna jest aktywność w gremiach dyskutujących o prawnych i technologicznych aspektach wdrażania blockchaina. Należy zadbać o to, by w przyszłość przenieść dotychczasowe osiągnięcia sektora finansowego, a przede wszystkim standardy i praktyki, które gwarantują bezpieczeństwo” – podsumowuje wiceprezes KDPW.