Psychologia Menedżera: Między Bogactwem a Biedą Relacji w Pracy

CIO: Toksyczne relacje w korporacjach

Zjawisko brnięcia w niedobrych związkach nie omija korporacji, podobnie jak dotykało rodzin – zauważa Jacek Santorski. Scenariusz jest powtarzalny:

Trójkąt dramatyczny

Role: Prześladowca (zarząd), Ofiara (podwładni), Ratownik (szef IT). Dynamika relacji zmienia się, role rotują, prowadząc do eskalacji negatywnych emocji. Analogia do rodzin w trudnej sytuacji materialnej, gdzie powielany jest ten sam destrukcyjny schemat, jest uderzająca.

Czy szef IT, tkwiący w toksycznej firmie, osłaniający podwładnych przed PZ – stanie się ofiarą ich niewdzięczności, gdy odmówią pracy w sobotę? To klasyczny przykład trójkąta dramatycznego w akcji.

Skąd bierze się negatywne myślenie o innych?

Źródłem negatywnego myślenia jest projekcja – mechanizm obronny, gdzie negatywne aspekty własnej osobowości przypisujemy innym – wyjaśnia Santorski. Czasem jednak, przywiązujemy się do „bestii” w sobie, uniemożliwiając dostrzeżenie dobra.

„I piękno, i bestia są w każdym z nas. Drzemie w nas szympans, gotów przegryźć tętnicę przeciwnikowi, by stać się samcem alfa. Z drugiej strony, szympansy iskają się dla przyjemności, długo ponad higieniczne potrzeby.”

Ta dwoistość natury ludzkiej manifestuje się w korporacyjnym „stadzie”, uruchamiając atawizmy rywalizacji i walki o pozycję. Kluczem jest świadomość dualizmu i zdolność wyboru konstruktywnej reakcji.

Uwaga: Agresja może wynikać z poczucia niedowartościowania, próby odwrócenia uwagi od własnych niedoskonałości poprzez atak. Badania potwierdzają istnienie grup podwładnych żyjących w atmosferze lęku i deprecjacji.

W firmach wodzowskich, gdzie brak doceniania pracownika jest normą, atmosfera toksyczności może prowadzić do obumierania nerwów odpowiedzialnych za emocje. Profesor Obłój zauważa pozytywną rolę „błazna” – osoby ekscentrycznej, wprowadzającej „pozytywny ferment”, inicjującej zmiany. Jednak kluczowa rola należy do top menedżerów.

Naturalna dyscyplina jako klucz do sukcesu

W biznesie, pełnym niepewności, wymagana jest współpraca na poziomie zespołów wspinaczkowych lub chirurgicznych – podkreśla Santorski. Dyscyplina higieniczna, często deficytowa, jest fundamentem efektywności.

„Dyscyplina związana z podstawową higieną, taka naturalna dyscyplina będąca rodzajem kultury, jest dziś czymś deficytowym. Rzadko która firma to posiada, a jeśli tak jest, to zespół w niej funkcjonujący dużo mniejszym kosztem potrafi osiągać dobre rezultaty.”

Porównanie wyjazdu integracyjnego przypomina kontrast do reżimu regeneracji wspinaczy wysokogórskich. To sedno zarządzania energią, tematu poruszanego z Wojciechem Eichelbergerem.

Uwaga: Dyscyplina to nie tylko kwestia higieny fizycznej, ale szeroko rozumianej kultury organizacyjnej, umożliwiającej osiąganie wyników mniejszym kosztem.

Sztuka dialogu: Słuchać, dostrajać, rozumieć

Kluczem do skutecznej komunikacji jest empati – wczucie się w drugiego człowieka, wzajemne słuchanie – podkreśla Santorski. Zasada primus audire, deinde loqui (najpierw słuchać, potem mówić) jest fundamentalna.

Antropologiczny przykład „kija starszych” ilustruje potrzebę upewnienia się, że punkt widzenia został zrozumiany. W korporacyjnej rzeczywistości „kij” mógłby posłużyć do okładania się, ale idea wzajemnego zrozumienia pozostaje kluczowa.

Uwaga: Sekwencja skutecznej komunikacji: słuchanie, dostrajanie się, potwierdzanie zrozumienia, dopiero potem własna wypowiedź. Celem jest budowanie pomostów – wspólne konstruowanie rozwiązań.

Aby być zrozumianym, najpierw zrozum. Aby być wysłuchanym, najpierw wysłuchaj. Znalezienie „piękna w sobie wzajemnie”, wiara w sukces, przy realizmie ograniczeń, tworzą fundament efektywnej komunikacji. Może to zainspirować do przeniesienia tych zasad na grunt domowy.

Energia z transcendencji: modlitwa, medytacja, rytuały

W zespołach korporacyjnych, podobnie jak w rodzinach, potrzebny jest pierwiastek duchowy – czynnik motywujący, spajający i energetyzujący. To aspekt wiary, nadziei i prostych rytuałów – zatrzymania, spotkania, refleksji.

Badania fizjologii mózgu wskazują na podobne obszary aktywacji podczas modlitwy, medytacji i głębokiej przyjemności seksualnej. W korporacjach, przy zachowaniu wstrzemięźliwości seksualnej i braku kaplic, można celebrować rocznice, urodziny, sukcesy – budując więzi.

Uwaga: Rytuały korporacyjne – obchody rocznic, sukcesów – pełnią funkcję „duchową”, wzmacniając więzi zespołowe i poczucie wspólnoty. Badania potwierdzają ich niedocenianą rolę w większości firm, wyjątkiem są „wyspy” – firmy, do których chodzi się z przyjemnością.

Syndrom opuszczenia i „zdrowy narcyzm”

Dzieci bogatych i aktywnych rodziców często doświadczają syndromu opuszczenia – poczucia braku stałego domu i bliskości, podobnie jak dzieci emigrantów – zauważa Santorski. Jednocześnie rozwijają „zdrowy narcyzm” – pewność siebie i wysokie oczekiwania.

„Smutne i opuszczone, ale skuteczne” – paradoks dzieci bogatych rodziców. Problem narasta, gdy dorosłe dzieci nie dorównują osiągnięciom rodziców, dryfując w życiu pomimo kapitału. SDDBR jest szczególnie widoczny, gdy potomstwo dziedziczy geny melancholijnego dziadka-malarza, a nie przedsiębiorczego ojca.

Uwaga: Dwa światy: orientacja na doznania vs. orientacja na działanie – trudność w zrozumieniu i ryzyko niedogadania międzypokoleniowego. Wychowanie dzieci nie jest kwestią do „kupienia”, podobnie jak zdrowie. Podstawowa więź, empatia, uczucie i obecność, są bezcenne i niezastąpione.