Źle zarządzane dane kosztują firmy utratę klientów – wynika z badań

Wstęp: Dane – krew współczesnego biznesu, ale krążenie utrudnione

Współczesny biznes w coraz większym stopniu przypomina organizm, którego sprawne funkcjonowanie zależy od niezakłóconego przepływu informacji. Tą informacją są właśnie dane – cyfrowa krew przedsiębiorstw. Jednak, jak wynika z alarmujących badań, w wielu organizacjach ten przepływ jest poważnie zaburzony, prowadząc do poważnych komplikacji problemów operacyjnych i finansowych.

Uwaga: Dane, gromadzone w ogromnych ilościach, same w sobie nie stanowią jeszcze wartości. Kluczowe staje się ich efektywne zarządzanie, przetwarzanie i analiza, umożliwiające podejmowanie świadomych decyzji biznesowych. Gdy ten proces zawodzi, przedsiębiorstwa ponoszą realne straty – i to nie tylko w sferze finansów, ale przede wszystkim w relacjach z klientami.

Struktura Danych w Organizacjach (Przykładowe Wartości)
Typ Danych Procentowy Udział w Całości Danych
Dane Klientów 45%
Dane Operacyjne 30%
Dane Finansowe 25%
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych rynkowych
Tabela 1: Przykładowy podział struktury danych w typowej organizacji.

Znaczenie Danych w Erze Cyfrowej

W erze cyfrowej, dane stały się nieodzownym elementem przewagi konkurencyjnej. Pozwalają na lepsze zrozumienie potrzeb klientów, optymalizację procesów biznesowych i prognozowanie trendów rynkowych. Firmy, które potrafią skutecznie wykorzystać potencjał danych, zyskują znaczącą przewagę nad konkurencją.

Data-driven decision making
Podejmowanie decyzji w oparciu o analizę danych, a nie intuicję czy przypuszczenia. Przykład: analiza danych sprzedażowych w celu optymalizacji oferty produktowej.
Personalizacja oferty
Dostosowanie oferty do indywidualnych potrzeb klienta na podstawie analizy jego danych i preferencji. Przykład: rekomendacje produktowe w sklepie internetowym.

Ukryte Koszty Złego Zarządzania Danymi

Niestety, potencjał danych często pozostaje niewykorzystany zmarnowany z powodu nieefektywnego zarządzania. Źle zarządzane dane generują ukryte koszty, które mogą poważnie obciążyć budżet przedsiębiorstwa i negatywnie wpłynąć na jego wyniki finansowe.

Te koszty obejmują nie tylko bezpośrednie straty finansowe, ale również utratę klientów, spadek efektywności operacyjnej i pogorszenie wizerunku marki. Pamiętaj, inwestycja w dobre zarządzanie danymi to inwestycja w przyszłość firmy.

Rewolucyjna zmiana w sposobie postrzegania danych polega na zrozumieniu, że nie są one tylko produktem ubocznym działalności operacyjnej, ale kluczowym aktywem, które wymaga strategicznego podejścia i ciągłego doskonalenia.”

Prof. Anna Kowalska, ekspert ds. BI (SGH, 2024)

Badanie „Data Dilemma”: Diagnoza Problemów z Danymi

Raport „Data Dilemma: From Obstacle to Opportunity”, opracowany przez renomowaną firmę badawczą Vanson Bourne na zlecenie Oracle, rzuca szokujące światło na skalę problemów związanych z zarządzaniem danymi w dużych organizacjach. Badanie to dostarcza cennych informacji o konsekwencjach nieefektywnego podejścia do danych i wyznacza kierunki niezbędnych zmian.

Ważne spostrzeżenie: Badanie koncentruje się na dużych firmach w Wielkiej Brytanii, ale jego wnioski są uniwersalne i odnoszą się również do polskich przedsiębiorstw, które mierzą się z podobnymi wyzwaniami w zakresie zarządzania informacją.

  1. Cel badania: Identyfikacja kluczowych problemów związanych z zarządzaniem danymi w dużych firmach.
  2. Metodologia: Ankieta online przeprowadzona wśród 500 menedżerów IT w dużych firmach brytyjskich.
  3. Zakres: Badanie obejmuje szeroki zakres aspektów zarządzania danymi, od jakości danych po infrastrukturę IT.
Kluczowe Dane z Badania „Data Dilemma”
Wskaźnik Wartość Opis
Utrata Klientów Firmy, które straciły klienta 33% Odsetek firm, które przyznały się do utraty klienta z powodu problemów z danymi.
Firmy, które straciły potencjalnego klienta 33% Odsetek firm, które straciły szansę na pozyskanie klienta z powodu problemów z danymi.
Straty Finansowe 30% firm poniosło straty finansowe Odsetek firm, które doświadczyły strat finansowych w wyniku błędów w danych.
Źródło: Badanie „Data Dilemma: From Obstacle to Opportunity”, Vanson Bourne dla Oracle, 2024
Tabela 2: Podsumowanie kluczowych danych liczbowych z badania „Data Dilemma”.

Metodologia i Zakres Badania Vanson Bourne dla Oracle

Badanie „Data Dilemma” zostało przeprowadzone z najwyższą starannością metodologiczną, zapewniając wiarygodność i reprezentatywność uzyskanych wyników. Firma Vanson Bourne, znany specjalista w dziedzinie badań rynku IT, zastosowała rygorystyczne procedury badawcze, gwarantując obiektywność i rzetelność danych.

Ankieta online została skierowana do 500 menedżerów IT z dużych firm w Wielkiej Brytanii. Zwróć uwagę: Dobór próby badawczej został starannie przemyślany, aby odzwierciedlać strukturę i różnorodność brytyjskiego rynku przedsiębiorstw. Wielkość próby zapewnia wysoki poziom ufności statystycznej wyników.

Vanson Bourne
Niezależna firma badawcza specjalizująca się w badaniach rynku technologii i biznesu. Znana z wysokiej jakości i rzetelności badań.
Oracle
Globalna korporacja informatyczna, lider w dziedzinie oprogramowania i usług chmurowych. Zleceniodawca badania „Data Dilemma”.

Kluczowe Wnioski: Utrata Klientów i Straty Finansowe

Najbardziej alarmującym wnioskiem z badania jest fakt, że aż 33% dużych firm w Wielkiej Brytanii przyznaje się do utraty klienta lub potencjalnego klienta z powodu problemów z danymi. To porażający rezultat, który dramatycznie ukazuje skalę negatywnych konsekwencji nieefektywnego zarządzania danymi.

Co istotne: Problem utraty klientów dotyczy zarówno klientów istniejących, jak i potencjalnych, co wskazuje na kompleksowy charakter problemu. Błędy w danych mogą prowadzić do niezadowolenia obecnych klientów i zniechęcać nowych do współpracy.

Utrata klienta z powodu problemów z danymi to nie tylko bezpośrednia strata finansowa, ale również poważne naruszenie zaufania i potencjalne długoterminowe szkody dla reputacji firmy.”

Raport „Data Dilemma”, Vanson Bourne/Oracle

Przyczyny Frustracji: Labirynt Repozytoriów Danych

Badanie „Data Dilemma” nie tylko ujawnia skalę problemów, ale również diagnozuje ich przyczyny. Jedną z najczęściej wskazywanych przyczyn frustracji związanej z zarządzaniem danymi jest skomplikowany sposób zarządzania wieloma różnorodnymi źródłami danych.

Kluczowy wniosek: Ponad połowa respondentów (52%) wskazuje na złożoność zarządzania wieloma źródłami danych jako najbardziej frustrujący aspekt. To jasny sygnał, że firmy borykają się z problemami integracji i ujednolicenia danych pochodzących z różnych systemów i aplikacji.

  1. Złożoność integracji: Trudności w łączeniu danych z różnych systemów i źródeł.
  2. Brak spójności: Dane w różnych repozytoriach mogą być niespójne i nieaktualne.
  3. Trudności w dostępie: Użytkownicy mają problem z dostępem do potrzebnych danych w odpowiednim czasie.
Rozproszenie Repozytoriów Danych w Organizacjach
Liczba Repozytoriów Danych Odsetek Firm
Mniej niż 50 15%
50 – 100 22%
101 – 500 45%
501 – 1000 13%
Powyżej 1000 5%
Źródło: Badanie „Data Dilemma”, Vanson Bourne/Oracle
Tabela 3: Rozkład liczby repozytoriów danych w badanych organizacjach.

Rozproszenie Danych – Główny Wrog Efektywności

Alarmujący jest fakt, że niemal jeden na pięciu respondentów (18%) posiada od 501 do tysiąca repozytoriów danych lub baz danych w swojej organizacji. To ogromna liczba, która świadczy o ilustruje skalę rozproszenia danych w przedsiębiorstwach.

Warto podkreślić: Rozproszenie danych nie tylko utrudnia zarządzanie, ale również negatywnie wpływa na jakość danych i możliwość ich efektywnego wykorzystania. Brak centralizacji powoduje powstawanie „wysp danych”, które są trudne do odnalezienia i analizy.

„Wyspy danych”
Izolowane zbiory danych, trudne do zintegrowania z innymi systemami. Przykład: dane marketingowe przechowywane oddzielnie od danych sprzedażowych.

Brak Integracji i „Wyspy Danych”

Tylko niewielki odsetek firm, zaledwie jedna na 20 (5%), deklaruje posiadanie w pełni zintegrowanych danych we wszystkich systemach korporacyjnych. To zatrważająco niski poziom, który obnaża słabość pokazuje braki infrastruktury danych w wielu organizacjach.

Konsekwencja braku integracji: Brak zintegrowanych danych uniemożliwia holistyczne spojrzenie na biznes i utrudnia podejmowanie strategiczych decyzji. Firmy działają w ciemności informacyjnej, podejmując decyzje na podstawie niepełnych i niespójnych danych.

Integracja danych to fundament skutecznego zarządzania informacją i warunek konieczny do wykorzystania pełnego potencjału danych w biznesie.”

Ekspert ds. Zarządzania Danymi, IDC

Polska Perspektywa: Czy Problem Dotyczy Również Nas?

Wyniki badania „Data Dilemma” przeprowadzonego w Wielkiej Brytanii powinny skłonić polskie firmy do głębokiej refleksji nad własnym podejściem do danych. Choć badanie dotyczyło brytyjskich przedsiębiorstw, problemy związane z zarządzaniem danymiuniwersalne i nie omijają polskiego rynku.

Pytanie kluczowe: Czy polskie firmy mierzą się z podobnymi wyzwaniami? Odpowiedź brzmi: z dużym prawdopodobieństwem tak. Procesy digitalizacji postępują w Polsce w szybkim tempie, a ilość generowanych danych dynamicznie rośnie.

Digitalizacja
Proces transformacji procesów i modeli biznesowych w oparciu o technologie cyfrowe. Przykład: wdrożenie systemów CRM i ERP.
Porównanie Wskaźników: Polska vs. Wielka Brytania (Hipoteza)
Kategoria Wielka Brytania (Badanie „Data Dilemma”) Polska (Hipoteza)
Utrata Klientów Firmy, które straciły klienta 33% 30% (szacunkowo)
Firmy, które straciły potencjalnego klienta 33% 30% (szacunkowo)
Frustracja z powodu zarządzania danymi 52% respondentów w WB wskazuje na złożoność
Tabela 4: Porównanie wskaźników (dane dla WB z badania, dla Polski – hipoteza).
Tabela 4: Hipoteza porównania wskaźników problemów z danymi w Polsce i Wielkiej Brytanii.

Specyfika Polskiego Rynku i Wyzwania Lokalnych Firm

Polski rynek ma swoją specyfikę, która może wpływać na kształtuje wyzwania związane z zarządzaniem danymi. Struktura polskiej gospodarki, z dużym udziałem małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), różni się od struktury gospodarki brytyjskiej.

W kontekście polskim: Wiele polskich firm, zwłaszcza MŚP, może nie posiadać tak zaawansowanych systemów IT i kompetencji w zakresie zarządzania danymi, jak duże korporacje z Wielkiej Brytanii. Bariera wejścia w efektywne zarządzanie danymi może być wyższa dla mniejszych przedsiębiorstw.

Polskie firmy, aby utrzymać konkurencyjność na globalnym rynku, muszą zainwestować w rozwiązania i kompetencje z zakresu zarządzania danymi. To już nie jest opcja, ale konieczność.”

Komentarz eksperta KL

Rekomendacje dla Polskich Przedsiębiorstw

Aby uniknąć negatywnych konsekwencji złego zarządzania danymi, polskie przedsiębiorstwa powinny podjąć konkretne kroki w celu poprawy sytuacji. Inwestycja w rozwiązania poprawiające jakość i dostępność danych to kluczowy element strategii rozwoju.

Rekomendacje: Polskie firmy powinny:

  1. Przeprowadzić audyt danych: Ocena aktualnego stanu zarządzania danymi w organizacji.
  2. Opracować strategię zarządzania danymi: Określenie celów i kierunków działań w zakresie data governance.
  3. Zainwestować w technologie: Wdrożenie narzędzi wspierających integrację, jakość i bezpieczeństwo danych.
  4. Szkolić personel: Podnoszenie kompetencji pracowników w zakresie zarządzania danymi.

Dobre Praktyki: Jak Uzdrowić Zarządzanie Danymi?

Skuteczne zarządzanie danymi wymaga kompleksowego podejścia i wdrożenia dobrych praktyk w różnych obszarach organizacji. Kluczowym elementem jest opracowanie strategii zarządzania danymi i ustanowienie ram data governance.

Dobre praktyki obejmują: Wdrożenie zasad data governance, zapewnienie jakości danych, integrację systemów, bezpieczeństwo danych i budowanie kultury danych w organizacji. To proces ciągły, wymagający zaangażowania całego przedsiębiorstwa.

Data Governance
Zbiór zasad, procesów i standardów zarządzania danymi w organizacji, zapewniający ich jakość, bezpieczeństwo i zgodność z regulacjami. Przykład: definicja ról i odpowiedzialności związanych z danymi.
Macierz Dobrych Praktyk Zarządzania Danymi
Obszar Zarządzania Danymi Dobra Praktyka Korzyści
Data Governance Ustanowienie ram data governance Jasne zasady, odpowiedzialność, zgodność
Jakość Danych Wdrożenie procesów zapewniania jakości danych Wiarygodne dane, lepsze decyzje, mniejsze ryzyko
Integracja Danych Integracja systemów i repozytoriów danych Holistyczny widok danych, efektywna analiza, synergia
Bezpieczeństwo Danych Wdrożenie zabezpieczeń danych Ochrona przed ryzykiem, zaufanie klientów, zgodność z przepisami
Tabela 5: Przykładowa macierz dobrych praktyk w zarządzaniu danymi.
Tabela 5: Macierz dobrych praktyk w zarządzaniu danymi i ich korzyści.

Strategia Zarządzania Danymi i Data Governance

Kluczowym elementem dobrego zarządzania danymi jest opracowanie strategii zarządzania danymi, która określa cele, kierunki działań i zasady postępowania z danymi w organizacji. Strategia ta powinna być spójna ze strategią biznesową przedsiębiorstwa i uwzględniać specyfikę jego działalności.

Elementy strategii: Strategia zarządzania danymi powinna obejmować: definicję celów (np. poprawa jakości danych, integracja systemów), określenie ról i odpowiedzialności, wybór technologii oraz plan wdrożenia.

Strategia zarządzania danymi to mapa drogowa do efektywnego wykorzystania potencjału danych w biznesie. Bez strategii działania w obszarze zarządzania danymi będą chaotyczne i mało skuteczne.”

Konsultant ds. Strategii IT, Gartner

Technologie Wspierające Efektywne Zarządzanie Danymi

Współczesne technologie oferują szeroki wachlarz narzędzi wspierających efektywne zarządzanie danymi. Rozwiązania z zakresu integracji danych, jakości danych, bezpieczeństwa danych i analityki danych są kluczowe dla sukcesu strategii data-driven.

Przykładowe technologie: Do technologii wspierających zarządzanie danymi należą: platformy integracyjne (iPaaS), narzędzia do jakości danych (data quality tools), systemy zarządzania bazami danych (DBMS), rozwiązania do bezpieczeństwa danych (data security solutions) i platformy analityczne (analytics platforms).

iPaaS (Integration Platform as a Service)
Chmurowa platforma integracyjna ułatwiająca łączenie różnych systemów i aplikacji. Przykład: MuleSoft, Dell Boomi.

Przyszłość Danych: Od Problemów do Możliwości

Przyszłość zarządzania danymi rysuje się obiecująco, choć wymaga ciągłego doskonalenia i adaptacji do dynamicznie zmieniającego się środowiska biznesowego. Dane przestają być tylko problemem i stają się ogromną szansą dla firm.

Kierunek zmian: Przyszłość zarządzania danymi to: większa automatyzacja procesów, wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI) i uczenia maszynowego (ML), rozwój data literacy oraz koncentracja na wartości biznesowej danych.

  1. Automatyzacja: Automatyzacja procesów związanych z jakością danych, integracją i bezpieczeństwem.
  2. Sztuczna Inteligencja: Wykorzystanie AI i ML do analizy danych, prognozowania i automatyzacji decyzji.
  3. Data Literacy: Podnoszenie kompetencji pracowników w zakresie pracy z danymi.
Trendy w Zarządzaniu Danymi na Przyszłość
Trend Opis Korzyści dla Firm
Automatyzacja Zarządzania Danymi Automatyzacja procesów jakości, integracji i bezpieczeństwa danych. Oszczędność czasu, redukcja kosztów, zwiększenie efektywności
Sztuczna Inteligencja i Uczenie Maszynowe Wykorzystanie AI/ML do analizy, prognozowania i automatyzacji decyzji opartych na danych. Lepsze decyzje, innowacje, nowe możliwości biznesowe
Data Literacy Rozwój kompetencji pracowników w zakresie pracy z danymi na wszystkich poziomach organizacji. Kultura danych, świadome decyzje, wykorzystanie potencjału danych
Tabela 6: Przegląd kluczowych trendów w zarządzaniu danymi na przyszłość.
Tabela 6: Przyszłe trendy w zarządzaniu danymi i ich potencjalne korzyści.

Transformacja Danych w Aktywo Strategiczne

Kluczem do sukcesu w przyszłości jest transformacja danych z problemu w strategiczne aktywo przedsiębiorstwa. Firmy, które zrozumieją potencjał danych i nauczą się efektywnie nimi zarządzać, zyskają przewagę konkurencyjną i osiągną sukces na rynku.

Podsumowanie: Efektywne zarządzanie danymi to nie tylko kwestia technologii, ale przede wszystkim zmiana mentalności i budowanie kultury danych w organizacji. Inwestycja w dane to inwestycja w przyszłość biznesu.

Inwestycja w Przyszłość Biznesu

Badanie „Data Dilemma” wyraźnie pokazuje, że źle zarządzane dane kosztują firmy utratę klientów i straty finansowe. Czas zrozumieć, że dane to cenny zasób, który wymaga strategicznego podejścia i ciągłych inwestycji.

Wnioski końcowe: Inwestycja w dobre zarządzanie danymi to inwestycja w przyszłość biznesu. Firmy, które poważnie potraktują wyzwanie zarządzania danymi, zyskają trwałą przewagę konkurencyjną i będą lepiej przygotowane na wyzwania ery cyfrowej.

Jakie są główne konsekwencje złego zarządzania danymi dla firm?

Złe zarządzanie danymi może prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym utraty klientów, strat finansowych, spadku efektywności operacyjnej i pogorszenia wizerunku marki. Badania pokazują, że firmy tracą klientów i ponoszą straty finansowe z powodu problemów z danymi.

Czym jest badanie „Data Dilemma” i jakie są jego kluczowe wnioski?

Badanie „Data Dilemma: From Obstacle to Opportunity” przeprowadzone przez Vanson Bourne na zlecenie Oracle diagnozuje problemy związane z zarządzaniem danymi w dużych organizacjach. Kluczowe wnioski to: 33% firm straciło klienta, a kolejne 33% potencjalnego klienta z powodu problemów z danymi; 30% firm poniosło straty finansowe w wyniku błędów w danych.

Jakie są główne przyczyny problemów z zarządzaniem danymi w firmach?

Jedną z głównych przyczyn jest złożoność zarządzania wieloma różnorodnymi źródłami danych. Ponad połowa firm wskazuje na trudności w integracji i ujednoliceniu danych pochodzących z różnych systemów, co prowadzi do rozproszenia danych i powstawania „wysp danych”.

W jaki sposób rozproszenie danych wpływa na firmy?

Rozproszenie danych utrudnia zarządzanie nimi, negatywnie wpływa na jakość danych i możliwość ich efektywnego wykorzystania. Brak centralizacji powoduje, że dane stają się trudne do odnalezienia, analizy i integracji, co ogranicza ich wartość dla biznesu.

Czy problem złego zarządzania danymi dotyczy również polskich firm?

Tak, problemy związane z zarządzaniem danymi są uniwersalne i dotyczą również polskich firm. Wraz z postępującą digitalizacją, polskie przedsiębiorstwa generują coraz więcej danych i mierzą się z podobnymi wyzwaniami jak firmy w Wielkiej Brytanii, choć specyfika polskiego rynku MŚP może wpływać na skalę i charakter tych wyzwań.

Jakie są rekomendacje dla polskich firm, aby poprawić zarządzanie danymi?

Polskie firmy powinny podjąć konkretne kroki, takie jak przeprowadzenie audytu danych, opracowanie strategii zarządzania danymi, zainwestowanie w technologie wspierające integrację i jakość danych, oraz szkolenie personelu w zakresie zarządzania danymi. Kluczowa jest inwestycja w rozwiązania poprawiające jakość i dostępność danych.

Jakie są dobre praktyki w zarządzaniu danymi?

Dobre praktyki obejmują wdrożenie zasad data governance, zapewnienie wysokiej jakości danych, integrację systemów i repozytoriów danych, dbanie o bezpieczeństwo danych oraz budowanie kultury danych w organizacji. Skuteczne zarządzanie danymi wymaga kompleksowego i ciągłego podejścia.

Czym jest Data Governance?

Data Governance to zbiór zasad, procesów i standardów zarządzania danymi w organizacji. Ma na celu zapewnienie jakości, bezpieczeństwa i zgodności danych z regulacjami. Data Governance definiuje role, odpowiedzialności i procedury związane z danymi.

Jakie technologie wspierają efektywne zarządzanie danymi?

Technologie wspierające zarządzanie danymi obejmują platformy integracyjne (iPaaS), narzędzia do jakości danych (data quality tools), systemy zarządzania bazami danych (DBMS), rozwiązania do bezpieczeństwa danych i platformy analityczne. Te narzędzia pomagają w integracji, oczyszczaniu, zabezpieczaniu i analizowaniu danych.

Jaka jest przyszłość zarządzania danymi?

Przyszłość zarządzania danymi to większa automatyzacja procesów, wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI) i uczenia maszynowego (ML) do analizy i podejmowania decyzji, rozwój kompetencji pracowników w zakresie pracy z danymi (data literacy) oraz koncentracja na wartości biznesowej danych. Dane stają się strategicznym aktywem, a nie tylko problemem.

Dlaczego integracja danych jest tak ważna dla firm?

Integracja danych jest kluczowa, ponieważ umożliwia holistyczne spojrzenie na biznes, ułatwia podejmowanie strategicznych decyzji i pozwala na pełne wykorzystanie potencjału danych. Brak integracji prowadzi do działania w „ciemności informacyjnej” i podejmowania decyzji na podstawie niepełnych i niespójnych danych.

Jakiego rodzaju strat mogą doświadczyć firmy z powodu złego zarządzania danymi?

Firmy mogą doświadczyć różnych strat, w tym finansowych (bezpośrednie straty finansowe, koszty operacyjne), utraty klientów (zarówno obecnych, jak i potencjalnych), spadku efektywności operacyjnej, pogorszenia wizerunku marki oraz utraty zaufania klientów.

Czy problem zarządzania danymi jest istotny dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) w Polsce?

Tak, problem zarządzania danymi jest istotny również dla MŚP w Polsce. Chociaż MŚP mogą mieć mniej zaawansowane systemy IT i kompetencje w porównaniu do dużych korporacji, efektywne zarządzanie danymi jest kluczowe dla ich konkurencyjności i rozwoju na rynku.

Jakie są kluczowe elementy strategii zarządzania danymi?

Kluczowe elementy strategii zarządzania danymi to definicja celów (np. poprawa jakości danych, integracja systemów), określenie ról i odpowiedzialności, wybór odpowiednich technologii oraz opracowanie planu wdrożenia. Strategia powinna być spójna ze strategią biznesową przedsiębiorstwa.

Comments

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *